Οι αρχές στις υπό ρωσική κατοχή περιοχές της Ουκρανίας Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα διεξήγαγαν δημοψηφίσματα για την ένταξή τους στη Ρωσία. Σύμφωνα με ανακοινώσεις τους, η ένταξη εγκρίθηκε με ποσοστά Βόρειας Κορέας. Οι ηγέτες τους μεταβαίνουν ήδη στην Μόσχα για να επισημοποιήσουν το αποτέλεσμα.
Η Δύση και το Κίεβο έχουν απορρίψει τα δημοψηφίσματα αυτά και έχουν προειδοποιήσει ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσουν την προσάρτηση των εδαφών αυτών στη Ρωσία.

Ο Μεντβέντεφ έριξε στο τραπέζι το γερό χαρτί της Ρωσίας : Από την στιγμή που οι περιοχές αυτές προσαρτηθούν, αποτελούν μέρος της Ρωσίας, κι έτσι αυτή μπορεί, βάσει του στρατιωτικού της δόγματος, να προστατέψει την ασφάλειά τους και το απαραβίαστο των συνόρων τους ακόμα και με πυρηνικά όπλα. Είναι η πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό που η πιθανότητα ενός Αρμαγεδώνα αποκτά αληθοφάνεια.

Ο Πούτιν φαίνεται αποφασισμένος να μην δεχτεί μια ντροπιαστική ήττα. Μπορεί τα σχέδιά του για ολοκληρωτική κατοχή και υποδούλωση με τον έναν ή άλλο τρόπο της Ουκρανίας να απέτυχαν, αλλά θα υπερασπιστεί τους minimum στόχους της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» με κάθε τρόπο. Και οι στόχοι αυτοί είναι οι οριστικοποίηση – νομιμοποίηση της κατοχής της Κριμαίας και η δημιουργία ενός χερσαίου διαδρόμου πρόσβασης σ' αυτήν. Και τώρα είναι η ώρα των δύσκολων αποφάσεων :

  • Αν Ουκρανία και Δύση επιμείνουν στην σθεναρή τους άρνηση οποιαδήποτε παραχώρησης, μπορεί μεν να έχουν μεσοπρόθεσμα επιπλέον πολεμικές επιτυχίες, ρισκάρουν όμως ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα. Ισως στη συγκεκριμένη περίπτωση η λέξη «ολοκαύτωμα» είναι  λίγο υπερβολική, γιατί υπάρχει και η δυνατότητα χρήσης «μόνον» τακτικών πυρηνικών όπλων. Αυτά έχουν σχετικά περιορισμένη εμβέλεια, και δεν έχουν σαν αποτέλεσμα την ολική καταστροφή του πλανήτη. Όμως ακόμα και μια τέτοια κλιμάκωση μπορεί να έχει αδιανόητες συνέπειες.
  • Αν υποχωρήσουν στις διαθέσεις του εισβολέα, η χώρα χάνει το 15% περίπου των εδαφών της, και, παρότι δεν αμαυρώνεται η δόξα της ουκρανικής αντίστασης, παρά τα τραύματά του ο Πούτιν θα έχει επιβάλλει την θέλησή του και θα έχει αποδείξει ότι η Ρωσία είναι κάτι παραπάνω από «χάρτινος τίγρης με πήλινα πόδια».

Ανάμεσα στις δύο ακραίες αυτές πιθανότητες, υπάρχει μια γκάμα άλλων πιθανών λύσεων που μπορούν να αναδυθούν από τις μυστικές διαπραγματευτικές συνομιλίες, όπως ενδεικτικά:

  • Η πλήρης ανεξαρτοποίηση και αυτονομία των τεσσάρων αυτών επαρχιών : σε τέτοια περίπτωση ουσιαστικά γίνονται δορυφόροι της Ρωσίας, η οποία και εγγυάται την «ασφάλειά» τους.
  • Κατάσταση «μη πολέμου» : μιας ανακωχής δηλαδή όπου, αντί των όπλων, τον λόγο έχουν πιο ήπιες μορφές αντιπαράθεσης όπως οι κυρώσεις και οι προσπάθειες απομόνωσης, ώσπου η εξέλιξη της κατάστασης να επιτρέψει κάποια στρατηγικής φύσης κέρδη.

Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν μιλάμε για ειρήνη, αλλά για ένα συνεχές μπρα-ντε-φερ αντιπαραθέσεων διαφόρων μορφών. Στο πλαίσιο αυτό, οι πιθανότερες εξελίξεις περιλαμβάνουν ένα επί της ουσίας «αδυνάτισμα» της Ρωσίας, μεγαλύτερη αποστασιοποίησή της από την Ευρώπη, μετάπτωσή της σε «φτωχοσυγγενή» της Κίνας. Πιο μακροπρόθεσμα, ένα νέο διαχωρισμό του κόσμου σε στρατόπεδα. Κι αυτά σίγουρα δεν θα είναι μια ευτυχής κατάληξη.

(Γράφει ο Γιώργος Χατζηθεοφάνους, υποστράτηγος ε.α.)

Με ρωτούν εάν ο Ερτογάν θα προβεί σε ενέργεια εναντίον της Χώρας μας. Οι απόψεις του καθενός είναι συνάρτηση της πληροφόρησης, των γνώσεων και της ικανότητάς του για ανάλυση και σύνθεση. Σκεφτείτε τις προβλέψεις που έγιναν στο Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο από την πρώτη μέρα και πόσες από αυτές βγήκαν αληθινές. Ελάχιστες, και είναι λογικό, διότι πέραν των άλλων ποτέ και κανείς δεν έχει πλήρη πληροφόρηση, και κατά συνέπεια ασφαλείς προβλέψεις δεν είναι δυνατόν να γίνουν.
Σ' αυτό το πλαίσιο, όσα βλέπω στα Ελληνοτουρκικά είναι τα παρακάτω:

  • Φαίνεται πως ο Ερτογάν παίζει το τελευταίο του χαρτί για το όραμα της Γαλάζιας πατρίδας. Βρίσκεται μπροστά στην πλήρη κατάρρευσή του. Δεν είναι καθόλου εύκολο να το αποδεχτεί. Δουλεύει πάνω σε αυτό χρόνια και έχει επενδύσει πολλά.
  • Θα έλεγε κανείς, παρακολουθώντας τις καθημερινές δηλώσεις, πως προετοιμάζει το λαό του για πόλεμο (εξασφάλιση εσωτερικής νομιμοποίησης) και ταυτόχρονα επιδιώκει εξωτερική νομιμοποίηση για κάποια πολεμική ενέργεια. Πολύ θα τον βόλευε ένα σενάριο τύπου Ίμια. Τα δεδομένα όμως έχουν πλέον αλλάξει και δεν είναι καθόλου βέβαιος για το αποτέλεσμα. Η εξωτερική νομιμοποίηση υπό τις παρούσες συνθήκες είναι αδιανόητη.
  • Η στάση της Τουρκίας στο Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο την έφερε σε τροχιά σύγκρουσης με την Ευρώπη. Ακόμη και η Γερμανία τάσσεται ανοιχτά απέναντί της. Οι διπλωματικές κωλοτούμπες του Ερτογάν πλέον δεν αποδίδουν. Εχει χαθεί η εμπιστοσύνη και νομίζω πως κι ο ίδιος είναι καμένο χαρτί.
  • Η Εθνική ισχύς της Ελλάδας έχει αναβαθμιστεί κυρίως από τις συμμαχίες-συνεργασίες με βασική αυτή με τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην Τουρκία και έχουν φροντίσει να της αφαιρέσουν το ισχυρό μέχρι πρόσφατα χαρακτηριστικό της αναντικατάστατης δύναμης στο ΝΑΤΟ με μια σειρά ενεργειών. Αυτό είναι πλέον μη αναστρέψιμο. Οι ΗΠΑ επενδυσαν και συνεχίζουν να επενδύουν πολλά στην Ελλάδα. Σ αυτό συνέβαλε πολύ το γεγονός πως ο αντιαμερικανισμός στην Ελλάδα έχει πέσει σε αμελητέα επίπεδα. Προσωπικά το αποδίδω στη διακυβέρνηση της Χώρας από το ΣΥΡΙΖΑ και την προσγείωση στον πραγματικό κόσμο. Θεωρώ πως ποτέ η Ελλάδα δεν ήταν σε πλεονεκτικότερη θέση απέναντι στην Τουρκία στα χρόνια της μεταπολίτευσης.
  • Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις λόγω του εμπάργκο όπλων δεν είναι στο επίπεδο που μια επιχείρηση εναντίον της Ελλάδας απαιτεί. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Ο διχασμός που υπάρχει στην τουρκική κοινωνία λόγω των διώξεων σίγουρα έχει περάσει και στις τουρκικές ΕΔ. Υπάρχει φόβος και μίσος.
  • Οι Ελληνικές ΕΔ μετά την κρίση ανακάπτουν. Δεν είναι μόνο τα μεγάλα εξοπλιστικά (Viper, Rafale και Belharra). Έχουν ήδη ολοκληρωθεί εξοπλιστικά προγράμματα (πυρομαχικά, οπλικά συστήματα κλπ) που έχουν αναβαθμίσει τις ΕΔ. Μεσοπρόθεσμα (5ετία) ο χρόνος κυλάει υπέρ μας.

Στη βάση των παραπάνω είναι εξαιρετικά απίθανο να προβεί ο Ερτογάν σε κάποια ενέργεια εναντίον της Ελλάδας. Ωστόσο, μπορεί υπό την πίεση της κατάρρευσης του οράματος της Γαλάζιας Πατρίδας να μην λειτουργήσει ορθολογιστικά και γι αυτό η Ελλάδα θα πρέπει να είναι έτοιμη για κάθε σενάριο. Προσοχή σε ενέργεια με UAVs που αποτελεί το πιο ισχυρό όπλο σήμερα της Τουρκίας και ιδιαίτερα κατάλληλο για μια ενέργεια στο Αιγαίο όπως η Τουρκία θα ήθελε...

Όταν δυο χώρες προσπαθούν να συσφίξουν τις σχέσεις τους, αναζητούν και κάποια σύμβολα που τις δένουν. Με την Γαλλία πχ μπορείς να μιλήσεις για τον ανθρωπισμό και τις κοινές αξίες, με την Αμερική για την δημοκρατία και την ελευθερία, αλλά το μακρινό Βιετνάμ, παλιό τους αντίπαλο, πώς να το εγκωμιάσεις χωρίς να ξύσεις τις πληγές των πιο κοντινών συμμάχων σου; Ευτυχώς που ο ιδρυτής του Βιετνάμ και εμβληματικός του ηγέτης Χο Τσι Μινχ είχε βρεθεί στην χώρα μας σαν στρατιώτης του γαλλικού στρατού κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Καλύτερα οι αναφορές στον Α’ΠΠ παρά στον -πολύ πιο πρόσφατο- πόλεμο του Βιετνάμ.

Τι ήταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ; Ένας απελευθερωτικός αντιαποικιακός αγώνας; Μια σύγκρουση «δι αντιπροσώπων» Ρωσίας – ΗΠΑ στο πλαίσιο του ψυχρού πολέμου; Μια πάλη μεταξύ «κομμουνισμού» και «ελευθερίας»; Ένα μπρα-ντε-φερ μεταξύ υπερεπάρκειας πόρων και ανυποχώρητου πείσματος; Στη νέα γενιά φτάνει ίσως σήμερα μόνον ο απόηχός του, αλλά κατά την περίοδο 1965 – 1975 ήταν το γεγονός που κυριαρχούσε, τροφοδοτώντας ιδεολογικές, πολιτικές και κοινωνικές αντιπαραθέσεις, διαμορφώνοντας συνειδήσεις, καθορίζοντας μια στάση ολόκληρης ζωής.

Και ποιος τον κέρδισε; Η ερώτηση ακούγεται ίσως αστεία, αφού είναι γνωστό ότι οι Αμερικανοί, παρότι δεν έχασαν κάποια αποφασιστική μάχη, εγκατέλειψαν τελικά την χώρα στην τύχη της υποχωρώντας μπροστά στην αδάμαστη θέληση των αντιπάλων τους, που δεν μπορούσαν να διανοηθούν κανένα άλλο αποτέλεσμα από τη νίκη. Όμως ποια είναι σήμερα η κατάσταση;

Το ενιαίο πια Βιετνάμ έχει ένα πληθυσμό που πλησιάζει τα 100 εκατομμύρια, με μεγάλους ρυθμούς αύξησης και αρκετά υψηλό προσδόκιμο ζωής. Η διακυβέρνηση είναι μονοκομματική, αλλά, μετά από κάποιες αναπόφευκτες παλινωδίες, η οικονομία είναι πια ανοικτή, σημειώνοντας ραγδαία ανάπτυξη και, σύμφωνα με την PWC μπορεί σύντομα να αναδειχθεί στην ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στον κόσμο. Βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ξένες επενδύσεις, όπου την πρωτοκαθεδρία έχουν οι αμερικανικές. Τέλος λοιπόν στην αντιπαλότητα, ναι στην φιλία και στη συνεργασία. Άλλωστε είναι συχνό φαινόμενο Αμερικανοί βετεράνοι του πολέμου να επισκέπτονται τους χώρους των μαχών και να αναζητούν παλιούς αντιπάλους τους για να πιούν μαζί ένα ποτηράκι και να θυμηθούν τα περασμένα.

Κέρδισε λοιπόν ο κομμουνισμός; Δεν θα τό ‘λεγα. Και δε νομίζω κιόλας ότι οι Βιετναμέζοι χωρούσανε ποτέ πολύ σ’ αυτό το κλισέ. Φλογεροί πατριώτες βασικά ήτανε.

Άκαιρες και άκυρες λοιπόν οι αντικομμουνιστικές φωνές και οι αντιδράσεις για την πρόθεση που εξέφρασε ο Ν. Δένδιας κατά το ταξίδι του στη χώρα αυτή της Άπω Ανατολής να στηθεί ανδριάντας του «θείου Χο» στην Έδεσσα, όπου τού ‘τυχε και βρέθηκε μέσα στο καμίνι του Α’ΠΠ. Είναι φανερό ότι ο κόσμος προχωράει, και καλό είναι να προχωράμε μαζί του κι εμείς.

(Ο Νίκος Κουτρέτσης είναι μέλος του Βολτ και Συντονιστής της Εκτελεστικής Γραμματείας της Κίνησης "εΜείς")

Τα καθοριστικά συμβάντα δεν πέφτουν από τον ουρανό. Τα σπέρματά τους βρίσκονται στο παρελθόν, στα αποτυπώματά που αφήνουν πατάει το μέλλον. Είναι κορυφώσεις μιας μακράς διεργασίας που προηγήθηκε, ενός πλέγματος επιτυχιών και λαθών. Κι ό,τι φάνταζε σωστό χθες, αποδεικνύεται στραβό σήμερα. Χρειάζεται μόνον το κρίσιμο συμβάν για να αναδειχθεί. Και αυτό, στην τωρινή φάση, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Ουκρανία και Παγκοσμιοποίηση
Η διάχυση της παραγωγής των κύριων καπιταλιστικών χωρών σε περιοχές του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου παρέσυρε και την επέκταση των επικοινωνιών, της τεχνολογίας, της γνώσης και της κουλτούρας. Σε μικρότερο ίσως βαθμό, του δημοκρατικού πολιτικού συστήματος και αξιών. Περιορισμός της φτώχειας στον τρίτο κόσμο, άνοδος του προσδόκιμου ζωής. Φτηνότερα προϊόντα για τους δυτικούς καταναλωτές, νέα προϊόντα στις αγορές των πάλαι ποτέ «υπό ανάπτυξη» χωρών. Χαράς ευαγγέλια.
Ωσπου κάποια στιγμή φάνηκε κι η άλλη όψη του νομίσματος : Στις χώρες προέλευσης, από την παγκοσμιοποίηση ευνοούνται κυρίως οι πολυεθνικές. Καθώς η παραγωγή μεταναστεύει, παραδοσιακοί κλάδοι εργαζομένων μαραζώνουν. Η οικονομική ανισότητα χτυπάει ταβάνι, το φάσμα της ανεργίας επανέρχεται. Κι έτσι, οι ίδιες χώρες που – θεωρητικά τουλάχιστον – επιχειρούν να μεταλαμπαδεύσουν τις δημοκρατικές αξίες και θεσμούς, βλέπουν στο εσωτερικό τους να φυτρώνει με ταχύτητα ο πιο φτηνός λαϊκισμός.
Και κάτι βασικότερο: Η παγκόσμια αλληλεξάρτηση θεωρήθηκε προπομπός της παγκόσμιας ειρήνης. Δημιουργήθηκε η πεποίθηση πως τα κοινά οικονομικά συμφέροντα και η αυξανόμενη παγκόσμια διασύνδεση θα υπερνικούσαν τους λόγους συγκρούσεων μεταξύ των εθνών. «Ποτέ δυό χώρες με καταστήματα McDonald’s δεν πολεμήσαν μεταξύ τους». Τι αφροσύνη. Σε μια απελπισμένη προσπάθεια να κρατήσει ζωντανό τον συμβολισμό μετά την ρωσική εισβολή, η McDonald’s αποφάσισε να κλείσει «προσωρινά» και τα 850 καταστήματα της αλυσίδας στη Ρωσία.
Μικρό ένα τέτοιο τίμημα του πολέμου για τις ΗΠΑ, που έγκαιρα πρόβλεψαν την εισβολή και σηκώνουν το κύριο βάρος της υποστήριξης προς τον αμυνόμενο. Μεγάλο για πολλές άλλες χώρες, που πιάστηκαν όλες απροετοίμαστες, και αντέδρασαν με ποικίλους τρόπους :

  • Το ψήφισμα καταδίκης της Ρωσίας απέσπασε μεγάλη πλειοψηφία στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ όπου κυριαρχούν πια οι χώρες του Τρίτου Κόσμου. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με την διάθεση επιβολής οικονομικών κυρώσεων, όπου άλλες αρνούνται και άλλες το σκέφτονται πολύ. Με την παγκοσμιοποίηση έχει αναβαθμιστεί η ισχύς τους, η Δύση δεν πείθει πια εύκολα. Αυτό δίνει διέξοδο στην Ρωσία από τον βαρύ οικονομικό στραγγαλισμό που θα είχε διαφορετικά καθοριστικές επιπτώσεις. Κι ακόμα χειρότερα, απειλεί να χωρίσει τον κόσμο σε δύο στρατόπεδα, προκαλώντας νέους ανταγωνισμούς και συγκρούσεις με απρόβλεπτες συνέπειες.
  • Η Ευρώπη, εξαρτημένη από τις ρωσικές πρώτες ύλες και ενέργεια, δέχεται τεράστιο πλήγμα, που μεταφράζεται αυτή την στιγμή «μόνον» σε καλπάζοντα πληθωρισμό. Ωστόσο διατηρεί σε σημαντικό βαθμό την ομοψυχία της, συμμετέχοντας ενεργά στις κυρώσεις και υποστηρίζοντας την Ουκρανία με αποστολή στρατιωτικής και άλλης βοήθειας. Επιπλέον δηλώνει ότι το πάθημα της έγινε μάθημα : Πρέπει να πάρει άμεσα μέτρα όχι μόνον για την μείωση της της ενεργειακής της εξάρτησης (από την Ρωσία), αλλά και της αμυντικής (κατά συνέπεια και διπλωματικής) της εξάρτησης από τις ΗΠΑ. Εις τα καθ’ ημάς, η γειτονική Τουρκία σε ρόλο πάντα «επιτήδειου ουδέτερου» αναμένει να διχοτομηθεί ο κόσμος ώστε να αναδειχθεί η ίδια σε παράγοντα παγκόσμιας εμβέλειας, ενώ το δικό μας δυνατό και μοναδικό χαρτί παραμένει η ταύτιση της μοίρας και των συμφερόντων μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
  • Τέλος, μεγάλος είναι ο κίνδυνος πραγματικής πείνας κυρίως στις περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής, καθώς ο σιτοβολώνας της Ουκρανίας καταστρέφεται και οι εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων έγιναν εξαιρετικά προβληματικές. Αν ο κίνδυνος αυτός δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, η πρόβλεψη για μαζικές μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη είναι κάτι παραπάνω από ασφαλής.

Ουκρανία και πόλεμος
Η ηρωική αντίσταση των Ουκρανών ανέτρεψε τα προγνωστικά για γρήγορη και καθολική επικράτηση των εισβολέων. Η προσπάθεια περικύκλωσης του Κιέβου αποκρούστηκε με βαριές απώλειες γι αυτούς, αλλά στην ανατολική και νότια Ουκρανία η κατάσταση είναι αμφίρροπη. Μετά την κατάληψη της Μαριούπολης, οι Ρώσοι έχουν εδραιωθεί στα νοτιοανατολικά παράλια και επιχειρούν να ολοκληρώσουν την επικράτησή τους στο Ντονέτσκ, ώστε να διασφαλίσουν τον minimum πολιτικό τους στόχο, την δημιουργία/προσάρτηση χερσαίου διαδρόμου που θα ενώνει την χώρα τους με την ήδη από το 2014 υπό κατοχή Κριμαία.
Ακόμη σοβαρότερες συνέπειες θα είχε μια τυχόν κατάληψη της Οδησσού, που θα καθιστούσε την Ουκρανία μια αποκλειστικά χερσαία χώρα. Με οριστική αποκοπή των θαλάσσιων μεταφορών και προβληματικό (για διάφορους λόγους) σιδηροδρομικό δίκτυο, η χώρα θα οδηγηθεί μεταπολεμικά σε μαρασμό.

Ουκρανία και Δύση
Το πρόβλημα με το αντιρωσικό μπλοκ (Ουκρανία + Δύση) είναι πως δεν έχει σαφή πολιτικό στόχο για αυτόν τον πόλεμο. Ναι, θεωρητικά η Ουκρανία αποφασίζει και η Δύση συμπαρίσταται, αλλά πώς το εννοούν πραγματικά ;

  • Οι Ουκρανοί (και δικαίως), ζητούν από την αρχή του πολέμου μια αποφασιστική υποστήριξη, η οποία θα τους βοηθούσε να αντιμετωπίσουν με ίσους όρους την εισβολή. Ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την χώρα τους, βαρύ επιθετικό οπλισμό. Δεν βρίσκουν πολλά πρόθυμα αυτιά στην Δύση, η οποία φοβάται (και ευλόγως) τους κινδύνους που κρύβει μια γενίκευση της σύρραξης. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν αφήνει παράθυρο για διαπραγματεύσεις και σε άρθρο του στους NYT ξεκαθαρίζει την θέση της Αμερικής :
    Όχι μόνον δεν πρόκειται ΝΑΤΟικές δυνάμεις να εμπλακούν στον πόλεμο αν δεν δεχτούν επίθεση, αλλά και «… δεν ενθαρρύνουμε ούτε βοηθάμε την Ουκρανία να χτυπήσει στόχους πέρα από τα σύνορά της. Δεν θέλουμε να παρατείνουμε τον πόλεμο μόνο και μόνο για να προκαλέσουμε πόνο στη Ρωσία».
  • Οι Ουκρανοί προβάλλουν (και δικαιολογημένα) το επιχείρημα ότι αυτή τη στιγμή είναι η εμπροσθοφυλακή της Δύσης στην αναχαίτιση του ρωσικού επεκτατισμού και στην υπεράσπιση των αξιών της. Ότι μόνο μια ήττα της Ρωσίας (όπως μεταφράζεται με πλήρη απόσυρση στις θέσεις πριν από την εισβολή) μπορεί να είναι, όχι μόνον η μοναδική αποδεκτή λύση, αλλά κι αυτή που διασφαλίζει ότι δεν θα προκληθούν ανάλογα προβλήματα και σε άλλες πρώην σοβιετικές χώρες. Αλλά είναι δύσκολο να πείσουν την Δύση για την δυνατότητά τους να πετύχουν κάτι τέτοιο.
  • Οι Ευρωπαίοι έχουν κι αυτοί τους (φυσιολογικούς) προβληματισμούς τους. Οι ΗΠΑ έχουν αναγκαστικά τον πρωτεύοντα ρόλο σ’ αυτή την αντιπαράθεση, αλλά ο πόλεμος γίνεται στην Ευρώπη, κι αυτοί που πλήττονται κύρια είναι οι λαοί της. Μήπως αυτός είναι τελικά ένας πόλεμος της Αμερικής, όπως υποστηρίζει η ρωσική προπαγάνδα ; Πώς θα μπορούσε να ξαναστηθεί στα πόδια της η ήπειρος μετά τον πόλεμο, έχοντας μάλιστα στόχο να απεξαρτηθεί από αυτή την ασταθή αλλά βασική πηγή ενεργειακών και λοιπών πόρων ; Πώς θα μπορέσουν οι κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν (δημοκρατίες γαρ) το αναμενόμενο κύμα λαϊκής δυσφορίας και λαϊκισμού ; Και πού θα οδηγηθεί η κατάσταση στην συνέχεια ;

Η Ιστορία είναι πάντα γεμάτη από διλήμματα, ευκαιρίες και απειλές.

Στον απόηχο της πρωθυπουργικής ομιλίας
Μια ομιλία καθ’ αυτή, ακόμα κι αν γίνεται σε κοινή σύνοδο της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων της ισχυρότερης δύναμης στον κόσμο, δεν αλλάζει φυσικά τα μυαλά των ακροατών και τον ρου της ιστορίας. Είναι περισσότερο μια επικοινωνιακή εκδήλωση, μια γιορτή.
Φυσικά υπάρχουν επιτυχημένες και αποτυχημένες γιορτές, και η συγκεκριμένη ήταν πραγματικά επιτυχημένη. Οι αντιπολιτευτικού τύπου αντιρρήσεις που ακούστηκαν εδώ ήταν από μεμψίμοιρες έως αστείες. Τι «γιορτάζαμε» όμως ακριβώς;
Η πρωθυπουργική ομιλία άγγιξε πολλά θέματα – από τα Ελγίνεια μάρμαρα έως τους κινδύνους του λαϊκισμού – αλλά ένα ήταν το κύριο σημείο όπου στόχευε ουσιαστικά να αναδείξει:

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που ζει με τις αξίες και τάσσεται στο πλευρό της Δύσης, σε αντίθεση με την Τουρκία, η στάση και σκοποί της οποίας είναι τουλάχιστον αμφιλεγόμενοι. Η Ελλάδα αξίζει την υποστήριξή σας, ενώ η Τουρκία την επιφυλακτικότητά σας.

Και τα μέλη των δύο σωμάτων χειροκρότησαν ζωηρά. Στην πράξη, αυτό ήταν και το μήνυμά τους προς την Τουρκία : δεν μας αρέσει να παίζετε σε δύο ταμπλό.
Ο εκνευρισμός της τουρκικής κυβέρνησης είναι φανερός όχι μόνον από τις δηλώσεις και τα δημοσιεύματα, αλλά και από την απότομη αύξηση των παραβιάσεων του εναέριου χώρου, καθώς και από το πρώιμο άνοιγμα της σεζόν των μεταναστευτικών ροών.
Και ο Τούρκος Υπ.Εξ. Μεβλούτ Τσαβούσογλου έσπευσε στις ΗΠΑ για να ζητήσει από τον Αμερικανό ομόλογό του Άντονι Μπλίνκεν να βρεθεί μια ισορροπία στις πολιτικές έναντι της Ελλάδας και της Τουρκίας.

Ποια ειναι η τουρκική στρατηγική;
Η πολιτική της «επιτήδειας ουδετερότητας» είναι παραδοσιακή στρατηγική της Τουρκίας, με ρίζες στην ανάμνηση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η εφαρμογή της βέβαια παρουσιάζει κατά καιρούς διακυμάνσεις. Πάντοτε όμως η Τουρκία φρόντιζε να υπενθυμίζει ότι πρέπει να την υπολογίζουν πολύ σοβαρά και να μην την θεωρούν δεδομένη.
Τι προσόντα έχει για να ακολουθεί αυτή την πολιτική ; Αρκετά. Μεγάλο πληθυσμό για τα μέτρα της περιοχής, θέση «καρφί» καθώς όχι μόνον ελέγχει τα Δαρδανέλια, αλλά και συνορεύει με ένα σωρό «ευαίσθητες» χώρες. Οικονομία με βάθος, παρά την υποτίμηση του νομίσματός της. Αξιόλογη στρατιωτική βιομηχανία, και μάλιστα με εξαγωγικό χαρακτήρα. Στρατιωτική παρουσία σε άλλες χώρες. Με άλλα λόγια, είναι μια περιφερειακή υπερδύναμη.
Όλα αυτά αρχίζουν να γίνονται επικίνδυνα, από την στιγμή που συνδυάζονται με τις μεγαλεπήβολες βλέψεις της, δλδ την επεκτατικότητά της και τον ηγετικό ρόλο που θέλει να παίξει στην Ανατολική Μεσόγειο (και όχι μόνον). Το όχημά της σ’ αυτή την προσπάθεια υπήρξε μέχρι πρόσφατα, αλλά και παραμένει ακόμα σε ένα βαθμό, ο ισλαμισμός.
Σκοπός της δεν είναι η αλλαγή στρατοπέδου, αλλά η δημιουργία ενός ευρύτερου κινήματος «αδεσμεύτων» χωρών. Η ευκαιρία της για να αναδειχθεί σε ηγέτιδά του χώρα υπήρξε το κενό ισχύος που άφησε η σταδιακή απαγκίστρωση των ΗΠΑ από την περιοχή επί προεδρίας Ομπάμα αλλά κυρίως Τραμπ.

Μέχρι στιγμής οι προσπάθειές της δεν έχουν καρποφορήσει ιδιαίτερα :

  • Η υποστήριξη που παρείχε στους Αδελφούς Μουσουλμάνους προκάλεσε την ανησυχία της Αιγύπτου, του Ισραήλ και άλλων χωρών της περιοχής που προχώρησαν σε προσέγγιση της Ελλάδας, κάτι που την ανάγκασε σε αναδίπλωση ώστε να μην συνασπιστούν εναντίον της.
  • Οι ΗΠΑ, που είχαν αποφασίσει να στρέψουν την προσοχή τους προς την κατεύθυνση της Κίνας, επανάκαμψαν άρον – άρον στην περιοχή καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία άλλαξε δραματικά το status quo και οδηγεί σε συσπείρωση του Δυτικού κόσμου. Η επαμφοτερίζουσα στάση της Τουρκίας μπορεί να της προσδώσει κάποια οικονομικά οφέλη μέσω της επέκτασης των ρωσο-τουρκικών σχέσεων, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ευνοήσει τους στρατηγικούς της στόχους.

Ωστόσο η Τουρκία είναι χώρα με βάθος, στρατηγική και υπομονή. Το μέλλον δεν είναι προδιαγεγραμμένο, καθώς πολλαπλές μορφές κρίσεων (στρατιωτική, ενεργειακή, οικονομική, επισιτιστική, κοινωνική …) βρίσκονται σε εξέλιξη με άγνωστη κατάληξη. Και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα κριθούν εν πολλοίς σε παγκόσμιο επίπεδο.

Προφανώς δεν συντρέχει κανένας λόγος να ακολουθήσουμε το παράδειγμά της, όπως ζητούν κάποιες αριστερο-δέξιες ιδεοληπτικές φωνές. Ακόμα και να το θέλαμε, δεν έχουμε καμμιά ελπίδα επιβίωσης αν βρεθούμε απομονωμένοι. Το βασικό στρατηγικό μας πλεονέκτημα είναι η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η υιοθέτηση των συλλογικών επιλογών της. Την σχέση μας αυτή δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε, και πολύ περισσότερο να απεμπολήσουμε.

google news iconΤο Social-Lib είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στην αρθρογραφία: Social-Lib.gr - Google News .

Έγραψαν Πρόσφατα

Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Το Social.lib είναι ένας δικτυακός τόπος συζήτησης και ανάδειξης των καθημερινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων υπό το πρίσμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.