Pin It

Έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά για το σθένος της αντίστασης απέναντι στον Άξονα, τον απαράμιλλο ηρωισμό και την αυταπάρνηση όχι μόνον του ελληνικού στρατού αλλά και του λαού στον Ελληνοϊταλικό και – στη συνέχεια – στον Ελληνογερμανικό πόλεμο. Και, όπως κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, αυτά ανασύρονται και επαναλαμβάνονται σαν απαραίτητο ντεκόρ του επετειακού εορτασμού. Ας δούμε όμως λίγο βαθύτερα το πλαίσιο μέσα στο οποίο πάρθηκαν οι αποφάσεις και εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα.

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ήδη αρχίσει και ήταν σε εξέλιξη από τον Σεπτέμβρη του 1939. Μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο, με μια σειρά από εκστρατείες και συνθήκες, η Γερμανία, ισχυρότατη χερσαία δύναμη, κατάφερε να κατακτήσει ή να θέσει υπό τον έλεγχό της μεγάλο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης σχηματίζοντας παράλληλα τη συμμαχία του Άξονα με την Ιταλία και την Ιαπωνία. Μοναδική αξιόλογη αντίπαλός της παρέμενε η θαλασσοκράτειρα Αγγλία, που στηριζόταν και στις δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, ενώ είχε και την υποστήριξη των ΗΠΑ. Με άλλα λόγια, ήταν ο πόλεμος της στεριάς εναντίον της θάλασσας. Μέγα τὸ τῆς θαλάσσης κράτος (καθοριστικής σημασίας η κυριαρχία στη θάλασσα), όπως αναφέρει και ο Θουκυδίδης. Προσφέρει όχι μόνον την δυνατότητα επέμβασης σε απομακρυσμένα ζωτικά σημεία, αλλά και το απαραίτητο βάθος για την αντοχή σε έναν μακροχρόνιο πόλεμο. Από την στιγμή μάλιστα που η Γερμανία δεν κατάφερε να επιφέρει συντριπτικό πλήγμα στη Βρετανία, εξουδετερώνοντας το εκστρατευτικό σώμα που είχε εγκλωβιστεί στη Δουνκέρκη (Μάιος 1940), οι πιθανότητες οριστικής επικράτησής της είχαν σχεδόν εκμηδενιστεί.

Ο (γερμανόφιλος!) δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς, ικανός στρατιωτικός αναλυτής, το διείδε έγκαιρα αυτό, και το εκμυστηρεύτηκε στους εκδότες και αρχισυντάκτες των αθηναϊκών εφημερίδων δύο μέρες μετά το OXI, στις 30 Οκτωβρίου του 1940. Στην ίδια συνέντευξη μάλιστα, μεταξύ επικλήσεων της εθνικής ομοψυχίας και απειλών, ο φανατικός αυτός αντιβενιζελικός, πρόσθεσε ότι, μετά το ιταλικό τελεσίγραφο, εφαρμόζει πλέον «την πολιτικήν του αειμνήστου Βενιζέλου και όχι την πολιτικήν του αειμνήστου Βασιλέως Κωνσταντίνου», δηλαδή ότι συντάσσεται με την Αγγλία και όχι με την ουδετερότητα (που ήταν ευνοϊκή για τον Άξονα). Κι αυτό, όχι μόνον λόγω των ιστορικών δεσμών της Ελλάδας με την Αγγλία, αλλά και γιατί τα συμφέροντα της Ελλάδας, ως χώρας ναυτικής, εναρμονίζονταν πάντα με τα συμφέροντα της θαλασσοκράτειρας.
Ακόμα παραπέρα, ο διαμελισμός της Ελλάδας σε περίπτωση αποδοχής του ιταλικού τελεσίγραφου, ήταν κι αυτός ένας σοβαρός και ορατός κίνδυνος. Η Ελλάδα θα έπρεπε να παραχωρήσει, χωρίς να ρίξει έστω μια τουφεκιά για την τιμή των όπλων, εδάφη της δυτικής Ηπείρου στην Ιταλία και Αλβανία, και εδάφη της Μακεδονίας στην Βουλγαρία, ως αντίτιμο της συμμετοχής της στη «νέα τάξη πραγμάτων». Αντίστοιχα, ήταν λογικό να αναμένεται ότι η Αγγλία, θεωρώντας πλέον σε τέτοια περίπτωση την Ελλάδα αντίπαλη χώρα, θα καταλάμβανε στρατηγικής σημασίας περιοχές, κυρίως νησιά όπως η Κρήτη.
Τέλος, μια τέτοια ζοφερή προοπτική, θα οδηγούσε σε ένα νέο εθνικό διχασμό και εσωτερικές συγκρούσεις, γιατί η πλειοψηφία του λαού δεν θα συγχωρούσε κανέναν (πολύ περισσότερο έναν δικτάτορα ή έναν βασιλιά) που φάνηκε ενδοτικός απέναντι σε τόσο σοβαρές απειλές. Και φυσικά, η αντίδρασή της, πέρα από την υποστήριξη των Άγγλων, όπως αναγνωρίζει και ο Μεταξάς, «… θα είχε με το μέρος της και το Εθνικόν δίκαιον... την ανεπιφύλακτον έγκρισιν και ενίσχυσιν της Εθνικής Δημοσίας γνώμης εν τη παμψηφία της».

Ούτε λοιπόν η ιταλική επίθεση ήταν κεραυνός εν αιθρία (είχε προηγηθεί ο τορπιλισμός της "Ελλης", σωρεία από ιταλικές απειλές, έντονη διπλωματική δραστηριότητα), ούτε το «ΟΧΙ» απρογραμμάτιστο και αυθόρμητο. Και παρότι ο Β’ ΠΠ είχε ΚΑΙ έντονο ιδεολογικοπολιτικό άρωμα (φασισμός εναντίον δημοκρατίας), δεν ήταν αυτό που καθόρισε τα στρατόπεδα και τον χαρακτήρα της σύγκρουσης.

Έτσι, αυτό που θα μας ωφελούσε περισσότερο, πιστεύω, δεν είναι τόσο η υπόμνηση του ηρωικού μας πνεύματος και της πολεμικής μας αρετής, αλλά η κατανόηση των γεωπολιτικών και κοινωνικών συνθηκών, στο πλαίσιο των οποίων το «ΟΧΙ» ήταν μονόδρομος. Να υπερβούμε τα αριστερά, κεντρώα ή δεξιά στερεότυπά μας και να αντιληφθούμε ότι μονάχα οι ορθές εκτιμήσεις, οι στρατηγικές επιλογές, η καθαρότητα των στόχων και η συνεπής επιδίωξή τους είναι ικανά να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τούς κάθε λογής εθνικούς και κοινωνικούς κινδύνους. Και τότε και πάντοτε.

(Ο Νίκος Κουτρέτσης είναι μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της Κίνησης Κοινωνικού Φιλελευθερισμού "εΜείς" και συντονιστής της Ομάδας Πολιτικής για την Διπλωματία και την Άμυνα)


google news iconΤο Social-Lib είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στην αρθρογραφία: Social-Lib.gr - Google News .

Έγραψαν Πρόσφατα

Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Το Social.lib είναι ένας δικτυακός τόπος συζήτησης και ανάδειξης των καθημερινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων υπό το πρίσμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.