Προσοχή στην γειτονιά μας !

Παραιτήθηκε, όπως είχε προαναγγείλει μετά την εκλογική του ήττα, ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ. Ας μην περάσουμε την εξέλιξη αυτή στο ντούκου. Είναι ένας ακόμα κρίκος στην μπλεγμένη αλυσίδα της πορείας διαμόρφωσης του σύγχρονου χαρακτήρα των Δυτικών Βαλκανίων, που, όπως φαίνεται, δύσκολα θα απογαλακτιστούν από το παρελθόν τους χωρίς ισχυρή εξωτερική βοήθεια.

Είναι γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ούτε κοινό γεωστρατηγικό όραμα, ούτε ενιαία εξωτερική πολιτική, και οι επιμέρους πολιτικές των κρατών – μελών είναι πολλές φορές αποκλίνουσες και διαμορφώνονται κύρια με κριτήριο τα οικονομικά συμφέροντα της κάθε χώρας.

Έτσι η Γερμανία, που θεωρεί προνομιακό της χώρο (και) τα Δυτικά Βαλκάνια (Αλβανία, Βοσνία–Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία), επιθυμεί διακαώς να τα δει στους κόλπους της Ένωσης. Άλλωστε, τα κράτη αυτά πραγματοποιούν τα δύο τρίτα των εμπορικών συναλλαγών τους με τη Δυτική Ευρώπη, κυρίως με τη Γερμανία και την Αυστρία. Η Γαλλία αντίθετα, που δεν φαίνεται να έχει άμεσες βλέψεις στην περιοχή, δεν καλοβλέπει αυτή την προοπτική της παραπέρα ενδυνάμωσης της «ατμομηχανής της Ευρώπης» κι έτσι πρόβαλε πριν δυο χρόνια βέτο για την εισδοχή της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας, κάτι που καταδίκασαν έντονα τόσο ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, όσο και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, που έκανε λόγο για «βαρύ ιστορικό λάθος». Ως λόγος που προβλήθηκε το βέτο αναφέρθηκε ότι οι χώρες αυτές δεν καλύπτουν τις προϋποθέσεις (μελλοντικής έστω) ένταξης, και έτσι «τα οφέλη για τους πολίτες των υποψηφίων χωρών παραμένουν ανεπαρκή».

Είναι σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι η κολυμβήθρα του Σιλωάμ όπου μπαίνουνε οι άρρωστοι και βρίσκουν την υγειά τους. Έχει αυστηρούς κανόνες και απαιτήσεις.

Ωστόσο, πάνω στην προοπτική ένταξης έχουν χτιστεί πολλές προσδοκίες από τους λαούς των Βαλκανίων, και ακόμα χειρότερα, το όραμα εισδοχής έχει αποτελέσει το τυράκι για τον κατευνασμό των παθών και την αυτοσυγκράτηση στην περιοχή που αποτελούσε κατά το παρελθόν την «μπαρουταποθήκη» της Ευρώπης. Σήμερα δεν της αξίζει ίσως αυτός ο χαρακτηρισμός, αλλά εξακολουθεί να παραμένει το μαλακό της υπογάστριο. Και σίγουρα, οι παλινωδίες και καθυστερήσεις στην ευρωπαϊκή πορεία των χωρών τους, δίνουν χώρο στους αρνητές της ΕΕ και τους υπονομευτές της καλής συμβίωσης, δυναμιτίζοντας όλες τις προσπάθειες ομαλοποίησης και ανάπτυξης.
Ενδεικτικά, η αποδοχή από την Ελλάδα της μακεδονικής γλώσσας και εθνικότητας με την υπογραφή της συμφωνίας των Πρεσπών μπορεί να έλυσε μεν ένα χρονίζον και ανούσιο πρόβλημα, που μόνον ζημιά είχε κάνει στις δυο χώρες μέχρι τότε, αλλά άνοιξε ένα άλλο : αυτή τη φορά είναι η Βουλγαρία που, αφού έχει πετύχει να κατοχυρώσει την δικιά της θέση στην ΕΕ, προβάλλει βέτο για την εισδοχή της Β. Μακεδονίας διαμαρτυρόμενη ότι η γλώσσα και η εθνικότητα των κατοίκων της δεν είναι «μακεδονικές», αλλά έχουν βουλγαρική προέλευση. Και επί της ουσίας φυσικά έτσι είναι. Αλλά αυτός είναι και ο λόγος που ο όρος «μακεδονικός» μετράει τόσο πολύ στην γείτονα. Πρόκειται ακριβώς για προϋπόθεση του αυτοπροσδιορισμού τους και της εθνικής τους ανεξαρτησίας. Αν δεν είναι «Μακεδόνες», σύμφωνα με τα πιστεύω και την παράδοσή τους, τι άλλο τους μένει να είναι παρά γιαλαντζί Βούλγαροι; Θα άρεσε σε κανέναν μια αναβίωση της ιδέας της Μεγάλης Βουλγαρίας;

Τώρα είναι ο πάλαι ποτέ πολέμιος της συμφωνίας των Πρεσπών Έλληνας πρωθυπουργός αυτός που τρέχει να πείσει την Βουλγαρία να άρει τις δικές της επιφυλάξεις.

Και τα θέματα φυσικά δεν τελειώνουν εδώ. Η Σερβία πχ δεν είναι χαρούμενη με την ιδέα εισδοχής του Κοσόβου, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει χίλιες φωνές, εσωτερικές αντιθέσεις και επιβουλές, και πάει λέγοντας.

Τα προβλήματα δεν είναι για να κρύβονται κάτω από το χαλί, αλλά μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ελπίδες να γίνει ποτέ σημαντικός παίκτης στην διεθνή σκακιέρα, αν δεν είναι σε θέση να βοηθήσει αποτελεσματικά ώστε να μπει σε μια τάξη η άμεση γειτονιά της ; Και σε ό,τι αφορά την χώρα μας, σίγουρα η ήττα-παραίτηση του μετριοπαθούς Ζάεφ και η ενίσχυση του VMRO δεν είναι καλή εξέλιξη. Αν δεν καταλαγιάσουν οι εθνικιστικοί τόνοι από όλες τις μεριές, το μαλακό υπογάστριο μπορεί κάποια στιγμή να αρχίσει πάλι να αιμορραγεί. Έχουμε αρχίσει πια να βγαίνουμε από το τέλμα της παθητικής εξωτερικής πολιτικής, ας ακολουθήσουμε επιτέλους αυτόν τον δρόμο με αποφασιστικότητα σε όλα τα εθνικά θέματα, παίζοντας τον ρόλο που μας αρμόζει για το καλό όλων μας.

(Ο Νίκος Κουτρέτσης είναι μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της κίνησης Κοινωνικού Φιλελευθερισμού "εΜείς" και συντονιστής της Ομάδας Πολιτικής για την Διπλωματία και την Άμυνα)

Συγγραφή Άρθρου

ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΤΡΕΤΣΗΣ