Γιατί είναι τόσο σημαντικός αυτός ο Πόλεμος; Ο κόσμος τείνει να τον εξετάζει από μια κοντόφθαλμη οπτική γωνία που αφορά κυρίως την οικονομική επιβάρυνση στην κατανάλωση του και ενδεχομένως το δράμα των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν τις άμεσες συνέπειες ενός πολέμου. Θεωρώ πως αξίζει να προσεγγίσουμε τα ιστορικά γεγονότα που βιώνουμε με ένα τρόπο διαφορετικό, να επικεντρωθούμε στην ουσία, σε πράγματα που επηρεάζουν/θα επηρεάσουν άμεσα τις ζωές μας, τώρα, και σίγουρα τα επόμενα χρόνια. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να πάμε λίγο πίσω στο χρόνο…
Ο Ούρχο Κέκονεν (Urho Kekkonen) ήταν ο μακροβιότερος πρόεδρος της Φινλανδίας και ένας εξαιρετικά ικανός διπλωμάτης. Στην κορύφωση του ψυχρού πολέμου παρατήρησε ότι όλοι οι ηγέτες των κρατών της Ευρώπης είχαν προσωπικές εμπειρίες από τις ζοφερές συνέπειες του Β’ ΠΠ, στην ουσία ότι η γενιά που είδε σε νεαρή ηλικία το σπίτι της να καταστρέφεται, πλέον αποτελούσε το πολιτικό κατεστημένο. Ο Ούρχο το 1975 συγκάλεσε στο Ελσίνκι την “Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη” όπου επικαλέστηκε πετυχημένα στους ομολόγους του την ανάγκη τα γεγονότα της περιόδου 1939 – 1945 να μην επαναληφθούν ποτέ. Το αποτέλεσμα ήταν η «Τελική πράξη του Ελσίνκι» όπου όλες οι χώρες της Ευρώπης, είτε Νατοϊκές, είτε ουδέτερες, είτε προσκείμενες στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, συμφώνησαν στο σεβασμό των συνόρων, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των ευρωπαϊκών χωρών, θεσπίζοντας τη διπλωματία ως πρωταρχική προτεραιότητα στις δεσμεύσεις και στις εμπλοκές εξωτερικής πολιτική όλων των ευρωπαϊκών κρατών. Η «Τελική πράξη του Ελσίνκι» θεωρείται εύλογα ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας.
Μετά από αιώνες πάλης μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων για τη δημιουργία σφαιρών επιρροής, μια διαδικασία που φέρει το όνομα “Ευρωπαϊκό Κονσέρτο”, και οδήγησε σε δύο καταστροφικούς πολέμους, αποφασίσαμε να πατήσουμε φρένο. Αποφασίσαμε να μην προσπαθήσουμε ποτέ ξανά να επιβάλουμε την κυριαρχία μας σε άλλους λαούς, ή να αναδημιουργήσουμε σφαίρες επιρροής στους γείτονες μας. Η υιοθέτηση αυτών των αρχών από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη οδήγησαν σε μια μακρόβια – σχεδόν πεντηκονταετή – ειρήνη, πρωτοφανή αν αναλογιστεί κάποιος την ιστορία αυτής της ηπείρου. Είναι ο λόγος που πολλές ευρωπαϊκές χώρες αντιτάχθηκαν στο αμερικανικό εμπάργκο στην Κούβα, που αρνήθηκαν να συμμετέχουν στην εισβολή στο Ιράκ το 2003. Αποτελούν επίσης σημαντικό παράγοντα της εμπέδωσης της ευρωπαϊκής ιδέας και της μείωσης των εξοπλιστικών δαπανών στην ευρύτερη ήπειρο. Κοντολογίς, αφιερώσαμε σχεδόν 50 χρόνια, περίπου 4 γενιές πολιτικών ηγετών στη δημιουργία και την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού πλαισίου ασφάλειας και ειρήνης.
Και στις 24 Φεβρουαρίου 2022 ο Βλ. Πούτιν κομμάτιασε την «Τελική πράξη του Ελσίνκι» και την εναπόθεσε στον κάδο απορριμμάτων.
Σκοπίμως δεν θα σταθώ στην επιχειρηματολογία των δύο πλευρών για τον εν λόγω πόλεμο, στο τέλος δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η Ευρώπη στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής είναι σε αχαρτογράφητα νερά. Θέσεις που θωρούντουσαν κάποτε γεωπολιτικές σταθερές πλέον δεν υπάρχουν. Χώρες που παραδοσιακά θεωρούνται ουδέτερες όπως η Σουηδία, η Αυστρία, η Ιρλανδία και η Ελβετία αμφισβητούν πλέον ανοικτά την ουδετερότητά τους. Μάλιστα το γεγονός ότι η Ελβετία παίρνει θέση σε ένοπλη σύρραξη για πρώτη φορά από το 1814 πρέπει να μας ανησυχήσει όλους. Η Φινλανδία που διαθέτει συνοριακή γραμμή μήκους 1.340 χλμ. έθεσε την υποψηφιότητά στο ΝΑΤΟ σε δημόσια διαβούλευση. Η Πολωνία αποφάσισε τον διπλασιασμό των αμυντικών δαπανών, μέγεθος το οποίο θα την κατέτασσε στο βάθρο των τριών πιο ισχυρών στρατών στην Ευρώπη. Τέλος η Γερμανία ανακοίνωσε εξοπλιστικές δαπάνες ύψους 100 δις τερματίζοντας εν μια νυκτί μια εθνική δέσμευση 80 ετών.
Υπάρχει πολύς κόσμος που πανηγυρίζει αυτές τις αλλαγές, δεν το κρίνω. Σε τέτοιες εποχές οφείλουμε να επιδείξουμε ψυχραιμία. Οφείλουμε να αναλογιστούμε προσεκτικά τι έχουμε να κερδίσουμε αλλά και τι έχουμε να χάσουμε. Η απάρνηση της ουδετερότητας ενδεχομένως σημαίνει για τη Σουηδία την εγκατάλειψή του διπλωματικού της ρόλου στη σύρραξη στην Παλαιστίνη, για την Ιρλανδία την απώλεια του ειρηνευτικού ρόλου στο Κονγκό, για την Αυστρία τον υψίστης σημασίας ρόλο ως έδρα της Διεθνής Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας στις διαπραγματεύσεις για το πρόγραμμα των πυρηνικών του Ιράν, κλπ. Παράλληλα πληθαίνουν οι πολιτικές φωνές για τη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωστρατού.
Ο Βλ. Πούτιν στην προσπάθεια του να υπονομεύσει τις ΗΠΑ και την ευρύτερη Δύση, και να εξανεμίσει οποιαδήποτε φωνή αμφισβήτησης για τη θέση της χώρας του στην παγκόσμια σκηνή, αφύπνισε μια νέα δύναμη. Κατάφερε μέσα σε ένα μήνα να πνίξει όλες τις ευρωσκεπτικιστικές φωνές στον Ευρωχώρο (που ο ίδιος στήριζε) και να αναστήσει το κατά τον Μακρόν «εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ». Οι ΗΠΑ μετά τη στροφή Ομπάμα στον Ειρηνικό, επικεντρώνουν ξανά το ενδιαφέρον τους στην Ευρώπη, ενώ το ΗΒ μετά το BREXIT αποζητάει εκ νέου διαύλους επικοινωνίας με την ΕΕ υπό την ομπρέλα της πολιτικής εξωτερικής ασφάλειας.
Μπορεί κάποιοι στις ΗΠΑ να χαίρονται για μια ανεξάρτητη στρατιωτικά Ευρώπη, που δεν είναι πλέον θεατής και κακοπληρωτής σε Νατοϊκά ζητήματα, αλλά ποια θα είναι η στάση τους όταν η Ευρώπη αρνηθεί να συμπορευτεί με τις πολιτικές της Ουάσιγκτον; Μην ξεχνάμε ότι αυτό έγινε πρόσφατα, μόλις το 2003. Η Γερμανία στην προσπάθεια της να μην εμπλακεί καθόλου στο χάος της Μέσης Ανατολής στράφηκε ενεργειακά στη Ρωσία, μια πολιτική απόφαση που πληρώνεται τώρα ιδιαίτερα ακριβά, ποια θα είναι η ενεργειακή πλεύση της τα επόμενα χρόνια; Ο Μακρόν δεσμεύτηκε να επενδύσει τους πόρους του ταμείου ανάκαμψης στην πυρηνική ενέργεια. Η Γαλλία έχει δείξει την προδιάθεση της να γίνει ένας ενεργητικός παίκτης σε παγκόσμια ζητήματα, έχοντας τη στήριξη της Ε.Ε., όμως η Ευρώπη σύσσωμη το 1975 στο Ελσίνκι αποφάσισε να μην μπει στην οικονομική και πολιτική κούρσα των υπερδυνάμεων. Αυτή είναι η στάση που πρέπει να κρατήσει και τώρα;
Ο πόλεμος στην Ουκρανία κάποια στιγμή θα τελειώσει και όταν αυτό γίνει, θα χρειαστεί με ψυχραιμία να αναλογιστούμε όλα αυτά τα ζητήματα, και να απαντήσουμε στα προκύπτοντα ερωτήματα. Θα χρειαστεί μια νέα κοινή χάραξη ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ασφάλεια και την ειρήνη, από ικανούς πολιτικούς ηγέτες. Χρειαζόμαστε έναν νέο Κέκονεν…
(Σημείωση Social-lib.gr Πηγή του περιεχομένου του άρθρου : https://www.youtube.com/watch?v=NdKmOGMrzuM)
