Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, 8 Μαρτίου 2023, έχει θέμα DigitALL: Καινοτομία και τεχνολογία για την ισότητα των φύλων.

Όπως αναφέρει ο ΟΗΕ:

  • Οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 22% των εργαζομένων στην τεχνητή νοημοσύνη παγκοσμίως.
  • Μια παγκόσμια ανάλυση 133 συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης σε όλες τις βιομηχανίες διαπίστωσε ότι το 44,2 % καταδεικνύει μεροληψία φύλου.
  • Μια έρευνα σε γυναίκες δημοσιογράφους από 125 χώρες διαπίστωσε ότι το 73% είχαν υποστεί διαδικτυακή βία κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.

Από τις πρώτες μέρες των υπολογιστών έως την σημερινή εποχή της εικονικής πραγματικότητας και της τεχνητής νοημοσύνης, οι γυναίκες έχουν συνεισφέρει πολύ στον ψηφιακό κόσμο στον οποίο ζούμε όλο και περισσότερο. Τα επιτεύγματά τους όμως έρχονται σε έναν τομέα που ιστορικά ούτε τις καλωσόριζε ούτε τις εκτιμούσε.

Σήμερα, ένα επίμονο χάσμα μεταξύ των φύλων στην ψηφιακή πρόσβαση εμποδίζει τις γυναίκες να ξεκλειδώσουν πλήρως τις δυνατότητες της τεχνολογίας. Η υποεκπροσώπησή τους στην εκπαίδευση και την σταδιοδρομία STEM (Science-Technology-Engineering- Mathematics) παραμένει σημαντικό εμπόδιο για τη συμμετοχή τους στον τεχνολογικό σχεδιασμό και τη διακυβέρνηση. Και η διάχυτη απειλή της διαδικτυακής βίας με βάση το φύλο —σε συνδυασμό με την έλλειψη νομικής προσφυγής— τους αναγκάζει πολύ συχνά να εγκαταλείψουν τους ψηφιακούς χώρους που καταλαμβάνουν.

Ταυτόχρονα, η ψηφιακή τεχνολογία ανοίγει νέες πόρτες για την παγκόσμια ενδυνάμωση των γυναικών, των κοριτσιών και άλλων περιθωριοποιημένων ομάδων, γιατί η ψηφιακή εποχή αντιπροσωπεύει μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία για την εξάλειψη κάθε μορφής ανισότητας και ανισότητας.

Αυτήν την 8η Μαρτίου, καλούμε τις κυβερνήσεις, τους ακτιβιστές και τον ιδιωτικό τομέα να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους να κάνουν τον ψηφιακό κόσμο πιο ασφαλή, χωρίς αποκλεισμούς και πιο δίκαιο. Αντιμετωπίζοντας μια πληθώρα παγκόσμιων κρίσεων, έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον—όχι μόνο για τις γυναίκες και τα κορίτσια, αλλά για όλη την ανθρωπότητα και όλη τη ζωή στη Γη.

Έλα μαζί μας. Και συντονιστείτε στον εορτασμό του ΟΗΕ για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου

Τι είναι η Δύση μας; Μην είν’ οι κάμποι;
Μην είναι τ’ άπαρτα ψηλα βουνά;…
Δηλαδή τι ακριβώς σκέφτονται όλοι αυτοί οι, ευθέως και πλαγίως, Πουτινολάτρες;
Οι δικαιωματιστές που σέβονται τους αγιατολάδες και δεν καταδέχονται ν’ ασχοληθούν με “γυναικείες τρίχες”…”η μπούργκα είναι επιλογή” και τέτοια.
Ένα δίκιο τόχουν.
Γιατί εμείς οι “Δυτικοί” τις σταυροφορίες μας τις κάναμε.
Και τις μάγισσες μας τις κάψαμε.
Και Ινδιάνους εξαφανίσαμε.
Και στις αποικίες στρογγυλοκαθήσαμε.
Και καταληστέψαμε όσους λαούς μπορούσαμε κόβοντας χέρια, πόδια και κεφάλια.
Και δούλους κουβαλησαμε στα πέρατα της γης.
Και στο τέλος σκοτωθήκαμε και μεταξύ μας.
Ποιό τέλος δηλαδή, από την αρχή…
Και Βιετνάμ και Ιράκ και όλα αυτά.
Είναι κι αυτή η ρεβάνς γιά τις χίμαιρες που κυνηγήσαμε.
Γιατί η αποδοχή του λαθους είναι πιό δύσκολη από την δικαίωση.
Μόνο που αυτή η “καρδιά του σκότους” δεν είναι ούτε δυτικη ούτε ανατολική.
Είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης.
Κι ασε τον Χριστό να λεει…
Τα διαβάσαμε στην Παλαιά Διαθήκη, στην Ιλιάδα, στον Θουκυδίδη.
Τα έκαναν κι οι Μογγόλοι κι οι Κινέζοι κι οι Αφρικάνοι και οι Αζδέκοι ( αυτοί να δεις…).
Τα έκαναν κι οι Τσάροι. Κι ο Ιβάν ο τρομερός κι ο Ιωσήφ ο τρομερότερος.
Και λατρεύτηκαν.
Κι οι επαναστάτες του Πολ Ποτ κι οι φασίστες του Φράνκο και του Βιντέλα.
Όλοι οι κατά καιρούς δυνατοί.
Αλλά μαζί με τον διαχρονκό, πανανθρώπινο κύκλο του αίματος, της πλεονεξίας, της αρπαγής, κάτι προχώρησε.
Όχι παντού.
Αλλά στη “Δύση”.
Που τόσο αγαπάμε να μισούμε.
Η Magna Carta, τα δικαιώματα του ανθρώπου, ο Διαφωτισμός, η ελευθερία της σκέψης και, στη συνέχεια, του λόγου.
Για κάθε Τομάς ντε Τορκεμάδα υπήρχε ένας Σπινόζα.
Γιά κάθε Λουδοβίκο ένας Βολταίρος.
Γιά κάθε Χίτλερ ένας Αϊνστάϊν και μια Χάνα Άρεντ.
Γιά κάθε Μουσολίνι ένας Βισκόντι.
Και γιά κάθε Παπαδόπουλο ένας Σεφέρης.
Κι έτσι, ματωμένοι, πληγωμένοι με σφαίρες, ενοχές, τύψεις, φτιάξαμε μιά κοινωνία πολιτών.
Όπου μπορούμε να σκεφτόμαστε, να μιλάμε, να ψηφίζουμε, να ερωτευόμαστε όποιον γουστάρουμε, νά είμαστε στρέητ, γκέυ, λεσβίες, να ντυνόμαστε τρελά, να παίζουμε μουσικές στο δρόμο, να μορφωνόμαστε.
Να διεκδικούμε, να απεργούμε, να διαδηλώνουμε ενάντια στον πόλεμο.
Να πλακωνόμαστε με τους μπάτσους, να μας αδικούν, να θυμώνουμε, αλλά να μην καταλήγουμε στα Γκουλάκ.
Και μέσα στην καρδιά του πολέμου του Βιετνάμ να ακούμε τον Hendrix να σπαράζει.
“Machine gun, tearin’ my body apart
Evil man make me kill you, evil man make you kill me…”
Αυτή είναι η ουσία της Δύσης.
Όχι η αυτοκρατορία του καλού.
Αλλά η μόνη κοινωνία που μπορούν οι ρομαντικοί να παλέψουν γι αυτό.
Και συνεχίζει, μετά από πολλά χρόνια, αυτό που πρωτοείπε ο Περικλής.
“Και όνομα μεν…Δημοκρατία κέκληται”.
Όπου “ευδαίμον το ελεύθερον”.
Ευτυχία είναι η ελευθερία.
Μόνο δεδομένα δεν είναι αυτά.
Γιατί η Δημοκρατία είναι δύναμη και αδυναμία ταυτόχρονα.
Μέσα από αυτήν ξεπηδούν οι Τραμπ κι οι Λεπέν κι οι δημαγωγοί.
Θυμηθείτε πόσο κοντά φτάσαμε να τα χάσουμε όλα το περιφημο ’15.
Ή ξεχάσαμε;
Όχι ρε Πούτιν, δεν κάνουμε πίσω.
Γιατί γιά εμάς σκοτώνονται οι Ουκρανοί.
Γιατί για εμάς κόβουν τα μαλλιά τους οι ηρωϊκές γυναίκες του Ιράν.
Για τα μήλα της Εσπερίας.

Διαπιστώσεις
Σε παγκόσμιο επίπεδο και στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, οι σχέσεις εκκλησίας κράτους έχουν διαχωριστεί. Έτσι η κάθε πλευρά μπορεί να φροντίζει τις υποχρεώσεις της προς τους ανθρώπους της, ανεξάρτητα η μία από την άλλη και σύμφωνα με τις συνταγματικές προβλέψεις κάθε χώρας.
Η Ελλάδα είναι μία από τις ελάχιστες Ευρωπαϊκές χώρες που αναγνωρίζει επίσημη θρησκεία και δεν έχει προβεί στον διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας. Στο σύνταγμά της ορίζεται ως επικρατούσα θρησκεία η της ανατολικής ορθόδοξης εκκλησίας του Xριστού. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί προϊόν οπισθοδρόμησης αλλά ιστορικών συνθηκών από ιδρύσεως του κράτους. Θεοκρατικό καθεστώς ουδέποτε υπήρξε στην Ελλάδα.

Η αναγκαιότητα του διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας
Η θρησκευτική πίστη είναι μια προσωπική υπόθεση που άπτεται πνευματικών κυρίως πεποιθήσεων, για τις οποίες δεν έχει λόγο το κράτος. Ο καθένας μας είναι ελεύθερος να πιστεύει ό,τι θέλει, να ενστερνίζεται θρησκευτικά δόγματα της αρεσκείας του, να συμμετέχει στις εκκλησίες των δογμάτων ή να ιδρύει δικές του. Αρκεί, βέβαια, να σέβεται το σύνταγμά μας και τους νόμους μας.
Το κράτος δεν εμπλέκεται σε αυτές τις πεποιθήσεις μας ούτε φυσικά στην ερμηνεία του θείου. Είναι ένας οργανισμός που καλείται να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και μόνο. Το δημόσιο συμφέρον προκύπτει από τις κοινές ανάγκες των πολιτών οι οποίες χρήζουν συλλογικής αντιμετώπισης και έχουν ανάγκη συλλογικών οργάνων για να εξυπηρετηθούν. Το κράτος, ως συλλογικό όργανο, δεν πρέπει να παίρνει θέση υπέρ οιωνδήποτε θρησκευτικών πεποιθήσεων, ακόμη και αν αυτές τις ενστερνίζεται η πλειονότητα των πολιτών. Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, ατομικές, μεγαλύτερων ομάδων ή/και συλλογικές, δεν συγκροτούν κάποια κοινή ανάγκη του είδους που χρειάζεται η εμπλοκή του κράτος για να ικανοποιηθεί. Αυτή η ανάγκη μπορεί να ικανοποιηθεί από τους πιστούς, στους δικούς τους χώρους και από τα δικά τους εκκλησιαστικά όργανα.

Η εκκλησία και το κράτος είναι δύο διαφορετικές οντότητες.

Αυτό αποσαφηνίστηκε και οριοθετήθηκε εδώ και πολύ καιρό στις περισσότερες ευρωπαϊκές δημοκρατίες που συγκροτήθηκαν σταδιακά από τον Διαφωτισμό και μετά. Σήμερα δεν υπάρχει σχεδόν κανένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που να μην είναι καθαρά κοσμικό, διαχωρισμένο πλήρως από την εκκλησία, εκτός από το ελληνικό και το κυπριακό. Αυτή η υστέρηση της χώρας μας πέραν του ότι δείχνει την ελλιπή εμπέδωση της σύγχρονης δημοκρατίας στην πρόσφατη ιστορία της, συντελεί στην καθήλωσή της σε ένα παρελθόν που όχι σπάνια την παρεμποδίζει να παρακολουθήσει τις εξελίξεις.

  • Συχνά οι ποικίλες μορφές κρατικής εξουσίας επιχειρούν να εκμεταλλευτούν ή και να χρησιμοποιήσουν προς συγκεκριμένο σκοπό τα θρησκευτικά αισθήματα. Όταν το πετυχαίνουν, ακυρώνεται η αβίαστη συμμετοχή των πολιτών και η αξία των επιλογών και των ενεργειών τους.
  • Όταν με τη σειρά της μια εκκλησία διαθέτει στοιχεία και μέσα με χαρακτηριστικά κρατικής ισχύος, τείνει στην επιβολή του δόγματός της και όχι στην ελεύθερη επιλογή του από τα άτομα. Το αποτέλεσμα είναι η διπλή υποβάθμιση των ατόμων τόσο ως ενεργών πολιτών όσο και ως πιστών που επιλέγουν το θρήσκευμά τους ελεύθερα.

Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και τη δυσλειτουργία του κράτους από την εμπλοκή του με την εκκλησία, καταλήγουμε ο δεσμός αυτός να αποτελεί μια τροχοπέδη που συντελεί στην παρεμπόδιση της εξέλιξης ακόμη και σε πλήθος πεδίων του δημόσιου βίου που δεν σχετίζονται με τη θρησκεία.
Δεν σκοπεύουμε ούτε επιθυμούμε να υπεισέλθουμε σε θέματα θρησκευτικής πίστης. Όμως αυτός ο «μοιραίος δεσμός» κράτους-εκκλησίας είναι δυστυχώς ισχυρός στη χώρα μας και χρειάζεται να λυθεί.
Έχοντας καθαρή εικόνα των επιπτώσεων του εναγκαλισμού κράτους και εκκλησίας και χωρίς αισθήματα εχθρότητας προς την εκκλησία, υποστηρίζουμε τον πλήρη διαχωρισμό των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την άσκηση της θρησκευτικής πίστης από τις δραστηριότητες άσκησης της κρατικής εξουσίας. Ο διαχωρισμός είναι αναγκαίος τόσο για να προστατευθούν οι θρησκευτικές δραστηριότητες από κρατικές παρεμβάσεις, όσο και για να απαλλαγούν οι κρατικές από θρησκευτικού χαρακτήρα περιεχόμενο.

Τι συνεπάγεται ο διαχωρισμός

  • Την απομάκρυνση των εκκλησιαστικών συμβόλων, κατηχήσεων και τελετουργιών από τους δημόσιους χώρους, από τις τελετές και τις υπηρεσίες που τελούν υπό την αιγίδα του κράτους, όπως και αντίστοιχα την πλήρη αποχώρηση του κράτους από τους εκκλησιαστικούς χώρους. Χωρίς βεβαίως να θίγεται το δικαίωμα των ατόμων να φέρουν επάνω τους, εφόσον το επιθυμούν, στοιχεία δήλωσης της θρησκευτικής τους ταυτότητας. Οι χώροι των Δημοσίων Υπηρεσιών, της Παιδείας, της Δικαιοσύνης, της Αστυνομίας, του Στρατού, κλπ. πρέπει να είναι ταγμένοι καθαρά στον ρόλο τους ως θεσμών και οργάνων του κράτους, χωρίς κανένα θρησκευτικό πρόσημο, χωρίς αγιασμούς και εκκλησιασμούς, χωρίς ορκωμοσίες σε θρησκευτικά σύμβολα κλπ.
  • Καθιερώνεται ως υποχρεωτικός ο πολιτικός γάμος και η υποχρεωτική ονοματοδοσία των παιδιών κατά τη δήλωση της γέννησής τους ως διοικητικές πράξεις που δεν αντικαθίστανται από εκκλησιαστικά μυστήρια η τέλεση των οποίων δεν παρεμποδίζεται κατά κανένα τρόπο και μπορούν να τελούνται παράλληλα από όσους το επιθυμούν.
  • Επίσης και δεδομένου ότι η εκκλησία είναι μη κυβερνητικός οργανισμός θα πρέπει να απωλέσει τον χαρακτήρα του ΝΠΔΔ, ώστε να μην απολαμβάνει της προστασίας και των προνομίων που έχουν τα κρατικά ΝΠΔΔ. Έτσι ούτε θα διορίζονται με προεδρικά διατάγματα οι επίσκοποι ούτε θα υπάρχει υποχρέωση χρήσης του ΑΣΕΠ για τους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους ούτε βέβαια θα έχει η εκκλησία ατέλειες ή δικονομικά προνόμια.
    Περαιτέρω, θα πρέπει να διακανονιστούν οι εκατέρωθεν οικονομικές εκκρεμότητες και το Ελληνικό Δημόσιο θα πρέπει να σταματήσει να μισθοδοτεί και να ασφαλίζει τους κληρικούς με ένα καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα σταδιακής μετάβασης, που θα διασφαλίζει τα εργασιακά και ασφαλιστικά τους δικαιώματα. Έτσι η εκκλησία θα γίνει νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και θα χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τις εισφορές των πιστών, από τις επιχειρηματικές δραστηριότητές της και τη διαχείριση και εκμετάλλευση της περιουσίας της. Για τα έσοδά της και την περιουσία της θα φορολογείται κατά τα διαλαμβανόμενα στη σχετική νομοθεσία. Με τον τρόπο αυτό η εκκλησία αποκτά την πλήρη ανεξαρτησία της και μπορεί να ορίζει τα του οίκου της κατά βούληση, χωρίς να υποχρεούται να παρίσταται σε χώρους και τελετές του κράτους.

Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν πως το πλαίσιο μετάβασης σε κατάσταση διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας της εκκλησίας θα τύχει λεπτομερούς επεξεργασίας που δεν θα παραγνωρίζει ούτε θα αγνοεί ρυθμίσεις του παρελθόντος (όπως πχ η παραχώρηση γης της εκκλησίας στους πρόσφυγες με αντάλλαγμα τη μισθοδοσία των ιερέων).
Κρίνεται ως εντελώς απαραίτητη η μεταβατική περίοδος από τον σφιχτό εναγκαλισμό του κράτους με την εκκλησία στην ανέφελη συνύπαρξή τους, να είναι χωρίς εντάσεις και με συγκροτημένη κρατική καθοδήγηση.
Εννοείται πως όλα αυτά αφορούν όλες τις εκκλησίες όλων των δογμάτων και θρησκειών.

Οι προϋποθέσεις και η αναθεώρηση του συντάγματος
Οι παραδοσιακοί και ιστορικοί δεσμοί του Ελληνικού κράτους με την ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία είναι πράγματι υπαρκτοί και ισχυροί, όμως η πλήρης εκκοσμίκευση του κράτους είναι πια απολύτως αναγκαία και αυτό πρέπει να διασφαλίζεται από το σύνταγμά μας. Ως εκ τούτου η καλά επεξεργασμένη αναθεώρησή του προς αυτή την κατεύθυνση και στα πεδία που αναγνωρίζεται επίσημη θρησκεία, οφείλει να αποτελεί σταθερό πολιτικό στόχο χωρίς όμως να αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα.
Όλα όσα συνεπάγεται ο διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας είναι εφικτό να υλοποιηθούν με απλές νομοθετικές ή/και διοικητικές παρεμβάσεις. Η αναθεώρηση του ισχύοντος συντάγματος δεν αποτελεί προϋπόθεση.

Η πολιτική βούληση
Ο διαχωρισμός του κράτους από την εκκλησία αναγνωρίζεται από πολλούς πολιτικούς χώρους ως αναγκαία θεραπεία μιας παθογένειας του δημόσιου βίου, κανείς όμως από όσους κυβέρνησαν δεν προώθησε την αντιμετώπισή της, ακόμη και αν ήταν μέρος των αρχών του και αναγράφονταν φαρδιά πλατιά στο πρόγραμμά του. Αυτό που τελικά μετρούν όλοι είναι το -πράγματι δυσβάσταχτο- πολιτικό κόστος.
Θα μπορούσαν να επιλέξουν να απευθυνθούν στους πολίτες που συμμερίζονται αυτές τις απόψεις και με τη στήριξη και συμμετοχή τους να εργαστούν για τη διαμόρφωση των πολιτικών πλειοψηφιών που θα προβούν σε αυτή την μεταρρυθμιστική τομή που χρειάζεται ο τόπος.

Καταλήγοντας
Το θέμα του διαχωρισμού κράτους εκκλησίας δεν είναι ένα εύκολο θέμα και είναι δύσκολη ακόμη και η συζήτηση/διαβούλευση για αυτό.
Είναι δύσκολη συζήτηση και διαβούλευση με τη κοινωνία, γιατί σχετίζεται και με ζητήματα που είναι φωλιασμένα στο συναισθηματικό μέρος του εγκεφάλου μας, γιατί έχουν να κάνουν με συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις που αποτελούν βίωμα των παιδικών χρόνων και όχι μόνο.
Το τρέχον κείμενο επιχειρεί,  να τεκμηριώσει σε αδρές γραμμές με ορθολογικά και πολιτικά κριτήρια την αναγκαιότητα του διαχωρισμού, μα και να χαράξει τις κατευθυντήριες γραμμές της αναγκαίας πολιτικής.
Η πρόθεση όσων το επεξεργαστήκαμε δεν σχετίζεται κατά κανένα τρόπο με εχθρότητα απέναντι στην εκκλησία και τους εκκλησιαζόμενους. Αντιθέτως. Υποστηρίζουμε πως από τον διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας μπορεί να ωφεληθούν και τα δύο μέρη.
Επιθυμία και επιδίωξη των συντακτών του κειμένου ήταν και είναι η κατάληξη σε ένα κείμενο που θα υποστηρίζεται από πολλούς χωρίς να είναι ένα κείμενο μέσου όρου. Τέτοιου είδους θέματα δεν ρυθμίζονται σε όρους πλειοψηφίας-μειοψηφίας. Απαιτούν εξαντλητική επεξεργασία και διαβούλευση μέχρι να προκύψει η απολύτως δεσπόζουσα άποψη, χρειάζεται να πείσουμε ο ένας τον άλλον, εάν αυτό δεν το καταφέρουμε ούτε την κοινωνία θα μπορέσουμε να πείσουμε.

Προς τον σκοπό αυτό η σχετική διαβούλευση επιβάλλεται να είναι επίμονη και εξαντλητική.

(Το κείμενο είναι προϊόν ομαδικής δουλειάς
επιμέλεια κειμένου: Σταύρος Μ. Θεοδωράκης)

Από το «εκεί μας κατάντησαν οι αλήτες» μέχρι το «θέλω τη ζωή μου πίσω»

Δυο φράσεις καραμέλα που η πρώτη μάλλον δείχνει την κατάντια αυτού που την λέει και η δεύτερη το ακαταλόγιστο αυτού που την λέει. Εκτός αν είναι πρόσφυγας που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει πατρίδα, σπίτι, ανθρώπους, ζώα. Αυτός μάλιστα, δικαιούται να την λέει. Εμείς οι υπόλοιποι όμως;

Οι «αλήτες» που μας κατάντησαν εκεί είναι οι δικές μας επιλογές. Είναι η ψήφος που χαρίσαμε σε λάθος πρόσωπα και για λάθος λόγους. Η αποχή μας από τα κοινά λες και τιμωρούμε κάποιον άλλον εκτός από τον εαυτό μας. Τους δώσαμε χώρο να αλωνίζουν. Τους αφήνουμε ανεξέλεγκτους να αφηνιάζουν, να γιγαντώνουν το κράτος να θεριεύουν τη γραφειοκρατία, να σπαταλάνε τα χρήματα των ταμείων, να βολεύουν τα δικά τους παιδιά, να κάνουν πειράματα κάθε χρόνο με την παιδεία. Και να διαλέγουμε τον έναν όχι γιατί είναι καλός, αλλά για να φύγει ο άλλος… ο κακός. Και μετά φταίνε αυτοί… οι «αλήτες»  που μας κατάντησαν εδώ.

Όσο για τη ζωή που ζητούσαμε πίσω όταν άρχισαν τα μνημόνια …  ποια ζωή; Εκείνη με τις πολυτελείς τζιπάρες που κάθε γκαζιά τους ήταν μια καταδίκη για το περιβάλλον; Εκείνη με τα πάρτι στο νησί όπου η βαρεμάρα χτυπούσε κόκκινο; Εκείνη με τα πάρτι για τα γενέθλια των παιδιών μας που ξεπερνούσαν σε προϋπολογισμό τα γλέντια του γάμου; Εκείνη με το φόρεμα που κόστιζε 3000 ευρώ κι έψαχνες να βρεις πού ήταν κρυμμένα τα διαμάντια; Ε, αυτήν τη ζωή καλώς την πήρε ο άνεμος της κρίσης μαζί με το φουστάνι. Αλήθεια τώρα, σας έλειψαν όλα αυτά; Σας έλειψαν οι φωτογραφίες στις κοσμικές στήλες με τα ψεύτικα χαμόγελα; Και μετά με την πανδημία… Εκεί κι αν θέλαμε πίσω τη ζωή μας. Τα ταξίδια μας, τα ξενύχτια μας, τα ποτά μας όχι για την παρέα ή με καλή παρέα αλλά για να δούμε και να μας δούνε. Να περιφέρουμε άσκοπα το τίποτά μας στολισμένο και χαμογελαστό.

Ειλικρινά δεν ξέρω ούτε έναν που να είναι τόσο ανόητος που να ξεστομίζει αυτές τις δυο φράσεις και θα μου μείνει η απορία για το πώς καθιερώθηκαν. Τις ζωές που είναι πραγματικές και γεμάτες όχι μόνο δεν τις πήρε κανείς αλλά έγιναν ακόμη πιο πλούσιες και πλήρεις. Οι άνθρωποι γύρω μας ξεδιαλέχτηκαν και μας έμειναν οι σημαντικοί. Τα ρούχα και τα στολίδια έχασαν την γοητεία τους αφού δεν τα έβλεπε κανείς. Το κουτσομπολιό περιορίστηκε αφού δεν μαθαίναμε τίποτε για κανέναν. Τι μας έμεινε λοιπόν; Μα φυσικά, πεδίον δόξης λαμπρόν,  τα social media. Κι εκεί ξεσπαθώσαμε. Καταδικάσαμε ανθρώπους πριν από τη δικαιοσύνη. Σκοτωθήκαμε για τα μέτρα για τα εμβόλια, για τις δηλώσεις του Σάκη. Γίναμε πιο ειδικοί από κάθε ειδικό.

 Κι ύστερα ήρθε ο πόλεμος. Γύρω μας άνθρωποι που δικαιούνται να ζητάνε τις ζωές τους πίσω. Αλλά εμείς ακόμη μαλώνουμε. Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε ούτε ποιον πόλεμο πρέπει να καταδικάσουμε. Λες κι αν καταδικάσεις τον Πούτιν, αυτομάτως δικαιώνεις τους άλλους που εγκλημάτησαν πριν από αυτόν. Δηλαδή να μην καταδικάσεις ένα βιαστή γιατί βίασαν κι άλλοι πριν από αυτόν.

Ειλικρινά δεν μας καταλαβαίνω. Γι αυτό κι εγώ θέλω τη ζωή μου πίσω. Και ας μην μου την πήρε κανείς. Έτσι απλώς για να πάω και μια φορά με το ρεύμα, να ρίξω τις ευθύνες μου σε άλλους για να σκεπάσω τη δική μου αδιαφορία.

 

Ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της ιστορίας της ανθρωπότητας αποτελεί το διατλαντικό δουλεμπόριο. Για περισσότερα από 400 χρόνια (1440 – 1888), 15 εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά αφρικανικής καταγωγής υπήρξαν δούλοι, σκλάβοι και θύματα του απάνθρωπου αυτού συστήματος. Ένα ποσοστό μάλιστα περίπου 15-20% έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Με τον όρο διατλαντικό δουλεμπόριο αναφερόμαστε στην εμπορία και μεταφορά σκλάβων, κυρίως από την Αφρική στην Αμερική. Ως δούλοι ορίζονται τα πρόσωπα που έχουν στερηθεί κάθε προσωπική ελευθερία καθώς και κάθε ανθρώπινο δικαίωμα και αποτελούν πλέον απλώς αντικείμενα διαπραγμάτευσης και αγοραπωλησίας.
Τα θύματα ευρισκόμενα υπό καθεστώς βάρβαρων βασανιστηρίων, δολοφονιών και καταναγκαστικής εργασίας, χρησιμοποιήθηκαν σαν σκλάβοι ή πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα. Η ζωή των έγχρωμων δούλων υπήρξε για πολλά χρόνια ένα ατελείωτο μαρτύριο. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες που αναφέρουν ομαδικούς βιασμούς κοριτσιών και γυναικών, σφράγισμα δούλων με πυρακτωμένο σίδερο, μαζικές εκτελέσεις δραπετών και πολλά ακόμα απάνθρωπα περιστατικά. Οικογένειες ολόκληρες χωρίστηκαν και ξεκληρίστηκαν, μπαίνοντας σε μια αναγκαστική μορφή μετανάστευσης, τη μεγαλύτερη ίσως στην παγκόσμια ιστορία.

Για να τιμήσει τη μνήμη των θυμάτων, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, με το ψήφισμα 62/122 της 17ης Δεκεμβρίου 2007, ανακήρυξε την 25η Μαρτίου Διεθνή Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Δουλεμπορίου και Διατλαντικού Δουλεμπορίου.

Με το ψήφισμά του ο ΟΗΕ ζητούσε τη δημιουργία ενός προγράμματος ενημέρωσης με στόχο την κινητοποίηση των εκπαιδευτικών θεσμών, της κοινωνίας των πολιτών και άλλων οργανισμών, προκειμένου να διδαχτούν οι μελλοντικές γενιές τις αιτίες, τις συνέπειες και τα μαθήματα από το διατλαντικό δουλεμπόριο. Σκοπό επίσης είχε να γίνουν γνωστοί οι κίνδυνοι που δημιουργούνται από τον ρατσισμό και τις προκαταλήψεις.

Από την ιστορία του διατλαντικού δουλεμπορίου
Το δουλεμπόριο του Ατλαντικού δεν ήταν το μοναδικό δουλεμπόριο από την Αφρική. Η δουλεία επικρατούσε σε πολλά μέρη της μαύρης ηπείρου για πολλούς αιώνες πριν από την έναρξη του δουλεμπορίου στον Ατλαντικό. Υπάρχουν ενδείξεις ότι σκλαβωμένοι άνθρωποι από ορισμένα κράτη της Αφρικής εξήχθησαν σε άλλα κράτη της, αλλά και στην Ευρώπη και την Ασία πριν από τον ευρωπαϊκό αποικισμό της αμερικανικής ηπείρου.
Ορισμένοι Αφρικανοί βασιλείς και έμποροι συμμετείχαν στο εμπόριο σκλαβωμένων ανθρώπων από το 1440 έως το 1833 περίπου, ενδιαφερόμενοι μόνο για την προστασία της δικής τους εθνοτικής ομάδας. Για κάθε αιχμάλωτο, οι ηγεμόνες λάμβαναν μια ποικιλία αγαθών από την Ευρώπη, όπως όπλα, πυρομαχικά, αλκοόλ, ινδικά υφάσματα και άλλα εργοστασιακά παραγόμενα προϊόντα. Το δουλεμπόριο ήταν, επομένως, ένα μέσο για ορισμένες αφρικανικές ελίτ να αποκτήσουν οικονομικά πλεονεκτήματα. Έτσι, έπαιξαν άμεσο ρόλο στο δουλεμπόριο, απάγοντας ενήλικες και κλέβοντας παιδιά με σκοπό να τα πουλήσουν, μέσω μεσαζόντων, στους Ευρωπαίους ή στους πράκτορές τους. Ο ιστορικός Walter Rodney εκτιμά ότι γύρω στο 1770, ο βασιλιάς της Δαχομέης (Dahomey, σημερινό Μπενίν) κέρδιζε περίπου 250.000 λίρες ετησίως πουλώντας αιχμάλωτους Αφρικανούς στρατιώτες και σκλάβους στους Ευρωπαίους δουλέμπορους.
Μετά την ανακάλυψη νέων εδαφών, οι Ευρωπαίοι άποικοι άρχισαν σύντομα να μεταναστεύουν και να εγκαθίστανται σε εδάφη εκτός της μητρικής τους ηπείρου. Οι Πορτογάλοι έμποροι κυρίως, χρησιμοποιώντας τις Κανάριες Νήσους άρχισαν να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους στις δυτικές ακτές της Αφρικής, πραγματοποιώντας επιδρομές στις οποίες αιχμαλώτιζαν σκλάβους για να τους πουλήσουν αργότερα στη Μεσόγειο.
Λίγο αργότερα, οι σκλάβοι μεταφέρονταν από τους Πορτογάλους και τους Ισπανούς στη Σεβίλλη ή στα Κανάρια Νησιά και από το 1525 απευθείας από το νησί Σάο Τομέ μέσω του Ατλαντικού στην Ισπανιόλα (σημερινή Αϊτή και Δομινικανή Δημοκρατία) και τις αποικίες της Νότιας Αμερικής. Μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα το Μεξικό ήταν η μεγαλύτερη ενιαία αγορά σκλάβων των Ισπανών στην Αμερική, ενώ οι Πορτογάλοι εμπλέκονταν άμεσα στην εμπορία σκλαβωμένων ανθρώπων στη Βραζιλία.
Αυτός ο καταμερισμός του δουλεμπορίου μεταξύ Ισπανίας και Πορτογαλίας αναστάτωσε τους Βρετανούς και τους Ολλανδούς. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Münster (30 Ιανουαρίου 1648) ανάμεσα στην Ολλανδική Δημοκρατία και το Βασίλειο της Ισπανίας, το δουλεμπόριο άνοιξε για τους Ολλανδούς, τους Γάλλους και τους Άγγλους, παραδοσιακούς εχθρούς της Ισπανίας, η οποία έχασε μεγάλο μερίδιο αυτού του εμπορίου. Οι Άγγλοι, μάλιστα, έστελναν τους περισσότερους σκλάβους από τη Δυτική Αφρική κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, αποτελώντας τους μεγαλύτερους διακινητές σκλάβων στον Ατλαντικό. Ταυτόχρονα, μαζί με τους Πορτογάλους και τους Γάλλους ήταν οι κύριοι μεταφορείς των εννέα στους δέκα σκλάβους που απήχθησαν στην Αφρική. Το μεγαλύτερο ποσοστό από αυτούς μεταφέρθηκαν στη Βραζιλία και την Καραϊβική. Τελικά, το μεγαλύτερο μέρος του ατλαντικού δουλεμπορίου διεξήχθη από επτά έθνη.
Από το 1502 μέχρι το 1581 οι χώρες και οι περιοχές που δέχτηκαν τους υπόδουλους Αφρικανούς ως μέρος του εργατικού δυναμικού στον Νέο Κόσμο, ήταν κατά χρονική σειρά η Ισπανιόλα (1502), η Κούβα (1513), η Τζαμάικα (1518), η Ονδούρα και η Γουατεμάλα (1526), οι Ηνωμένες Πολιτείες (1526), η Κολομβία (1533), το Ελ Σαλβαδόρ (1541), η Κόστα Ρίκα (1563) και η Φλόριντα (1581).

Οι μορφές της δουλείας και η μεταχείριση των σκλάβων.
Σε γενικές γραμμές, η δουλεία στην Αφρική δεν ήταν κληρονομική, δηλαδή, τα παιδιά των σκλάβων ήταν ελεύθερα. Όμως, η μεταχείριση των σκλάβων μεταξύ των χωρών της Αφρικής ήταν διαφορετική. Στο ένα άκρο, οι βασιλείς της Δαχομέης και του Καμερούν έσφαζαν συστηματικά εκατοντάδες ή χιλιάδες σκλάβους σε τελετουργίες θυσίας. Από την άλλη πλευρά, οι σκλάβοι σε άλλα μέρη αντιμετωπίζονταν συχνά ως μέρος της οικογένειας, ως “υιοθετημένα παιδιά”, με σημαντικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα να παντρεύονται χωρίς την άδεια των αφεντικών τους.
Στην Αμερική ωστόσο, τα παιδιά των μητέρων σκλάβων θεωρούνταν γεννημένα στη δουλεία και οι σκλάβοι θεωρούνταν ιδιοκτησία των ιδιοκτητών τους. Στη Βιρτζίνια το 1662, υιοθετήθηκε η αρχή partus sequitur ventrem (ο τοκετός ακολουθεί την εγκυμοσύνη) η οποία κατέτασσε τα παιδιά των μητέρων σκλάβων ως σκλάβους, ανεξάρτητα από την πατρότητα. Δεν είχαν το δικαίωμα να παντρεύονται ελεύθερα και οι αφέντες δεν τους αποδέχονταν γενικά ως ισότιμα μέλη της οικογένειας, ενώ όσοι καταδικάζονταν για εξέγερση ή φόνο εκτελούνταν.

Η απαγόρευση του δουλεμπορίου.
Η πρώτη πολιτεία που σταμάτησε την εισαγωγή σκλάβων προς πώληση ήταν η υπό την ηγεσία του Τόμας Τζέφερσον νέα πολιτεία της Βιρτζίνια το 1778, καθιστώντας έγκλημα για τους εμπόρους να φέρνουν σκλάβους από το εξωτερικό. Τότε απελευθερώθηκαν όλοι οι σκλάβοι που εισήχθησαν εκεί παράνομα και επιβλήθηκαν βαριά πρόστιμα στους παραβάτες. Όλες οι άλλες πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών ακολούθησαν το παράδειγμά της, αν και η Νότια Καρολίνα αργότερα, άνοιξε ξανά το δουλεμπόριο. Στη Δανία τέθηκε σε ισχύ το 1803 νομοθεσία που απαγόρευσε το εμπόριο. Ακολούθησε η Βρετανία στις 22 Φεβρουαρίου 1807, με το Νόμο περί δουλεμπορίου, επιβάλλοντας αυστηρά πρόστιμα για οποιονδήποτε σκλάβο βρισκόταν σε βρετανικό πλοίο. Μια βδομάδα μετά οι ΗΠΑ ψήφισαν δικό τους νόμο για την απαγόρευση της εισαγωγής σκλάβων. Ωστόσο, δεν κατήργησαν το εσωτερικό δουλεμπόριο μέχρι τη δεκαετία του 1860. Η Βρετανία με την υπογραφή τεσσάρων συνθηκών με την Πορτογαλία (το 1810), τη Σουηδία (το 1813), τη Γαλλία (το 1814) και την Ολλανδία (το 1814) συμφώνησε τον περιορισμό ή τη θέση εκτός νόμου του δουλεμπορίου. Τελευταία χώρα που απαγόρευσε το δουλεμπόριο στον Ατλαντικό ήταν η Βραζιλία το 1831.
Ωστόσο, ένα ζωντανό παράνομο εμπόριο συνέχισε να μεταφέρει μεγάλο αριθμό σκλάβων με τους ιδιοκτήτες των δουλεμπορικών πλοίων να φέρουν ψεύτικες σημαίες εθνών που δεν είχαν συμφωνήσει, ιδίως των Ηνωμένων Πολιτειών. Για τον εντοπισμό και τη σύλληψη δουλεμπορικών πλοίων η Βρετανία χρησιμοποίησε μια δύναμη περίπου 25 σκαφών του Βασιλικού της Ναυτικού, που μεταξύ του 1807 και του 1860, κατέλαβε περίπου 1.600 πλοία και απελευθέρωσε 150.000 Αφρικανούς που επέβαιναν σε αυτά. Παρά ταύτα, το τελευταίο γνωστό δουλεμπορικό πλοίο που έδεσε σε αμερικανικό έδαφος ήταν το Clotilda, το οποίο το 1859 μετέφερε παράνομα έναν αριθμό Αφρικανών στην Αλαμπάμα.
Τέλος, τα τελευταία χρόνια στην Παγκόσμια Διάσκεψη κατά του Ρατσισμού του 2001 στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, τα αφρικανικά έθνη απαίτησαν μια σαφή συγγνώμη για τη δουλεία από τις πρώην δουλεμπορικές χώρες. Ορισμένα έθνη και κυβερνήτες τους ήταν έτοιμοι να εκφράσουν μια συγγνώμη για τον ρόλο τους και τη συμμετοχή τους παλαιότερα στο δουλεμπόριο παρά την αντίδραση κάποιων άλλων που μπλόκαραν τις προσπάθειες υπό το φόβο χρηματικών αποζημιώσεων. Έτσι, μεταξύ άλλων, το 1999 ο πρόεδρος του Μπενίν, το 2006 ο πρόεδρος της Γαλλίας Ζακ Σιράκ, το 2007 η Γενική Συνέλευση της Βιρτζίνια, το 2009 το Κογκρέσο Πολιτικών Δικαιωμάτων της Νιγηρίας και το Δημοτικό Συμβούλιο του Λίβερπουλ ζήτησαν συγγνώμη για τη συμμετοχή των χωρών και των πολιτειών τους στο δουλεμπόριο.

Σημερινές μορφές ανθρώπινης εκμετάλλευσης.
Ωστόσο σήμερα, αν και καταργήθηκε επίσημα η δουλεία, υπάρχουν άλλες μορφές ανθρώπινης εκμετάλλευσης που συνεχίζουν την ακάθεκτη πορεία τους μέσω της καταναγκαστικής εργασίας, της παιδικής εργασίας, του εμπορίου λευκής σαρκός, τις αγοραπωλησίες παιδιών, την παράνομη διακίνηση μεταναστών. Εκατομμύρια γυναίκες και μικρά κορίτσια πέφτουν θύματα τράφικινγκ (trafficking). Εκατομμύρια παράτυποι μετανάστες διακινούνται παράνομα μέσω κυκλωμάτων ανθρωποειδών κάθε τύπου. Εκατομμύρια ανήλικα παιδιά και γυναίκες εξαναγκάζονται να επαιτούν, να εργάζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες σε εργοστάσια πολυεθνικών και χωράφια με σκοπό την απλή επιβίωση τη δική τους και των οικογενειών τους. Τεράστιος ο αριθμός αγοραπωλησιών ανήλικων παιδιών, θυμάτων κάθε είδους εκμετάλλευσης. Κι όμως, παρ'  όλες τις νομοθετικές προβλέψεις, τις πρωτοβουλίες, την κινητοποίηση σε διεθνές επίπεδο και τις συγγνώμες, ακόμα και σήμερα υπάρχουν χώρες που δεν έχουν αναγνωρίσει επίσημα την εμπορία ανθρώπων ως έγκλημα. Σχεδόν 100 χώρες εξακολουθούν να μην προβλέπουν ποινικές κυρώσεις για την καταναγκαστική εργασία ή προβλέπουν μια ελάχιστη ποινή-πρόστιμο.
Αν νομίζουμε δηλαδή, πως το δουλεμπόριο εξαλείφθηκε, ΚΑΝΟΥΜΕ ΛΑΘΟΣ. Ο κόσμος μας έχει περισσότερους σκλάβους απ΄ όσους είχε ο κόσμος στον οποίο είχε χτιστεί η καλύβα του μπαρμπα-Θωμά. H δουλεία δεν εξαλείφθηκε. Μετονομάστηκε σε trafficking. Σεξουαλική εκμετάλλευση. Εργασιακή Εκμετάλλευση. Εμπόριο Οργάνων. Εμπορία παιδιών.
Ας κοιτάξουμε γύρω μας.

Σήμερα, 25η Μαρτίου, ας αφιερώσουμε αυτή τη μέρα στη θύμηση των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης που θυσιάστηκαν για την ανεξαρτησία και την ελευθερία της πατρίδας μας, αλλά ας μην ξεχάσουμε κι εκείνους που στερήθηκαν και στερούνται την ελευθερία και σχεδόν κάθε δικαίωμά τους στον βωμό της οικονομικής εκμετάλλευσης, όπως τα εκατομμύρια των σκλάβων που διέσχισαν τον Ατλαντικό στοιβαγμένοι σε αμπάρια για να πουληθούν ως αναλώσιμα αντικείμενα κι εργαλεία.

google news iconΤο Social-Lib είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στην αρθρογραφία: Social-Lib.gr - Google News .

Έγραψαν Πρόσφατα

Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Το Social.lib είναι ένας δικτυακός τόπος συζήτησης και ανάδειξης των καθημερινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων υπό το πρίσμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.