Κοινωνία - Συνοχή - Δικαιώματα - Social-Lib

Για τα παιδιά που δεν πρόλαβαν να είναι παιδιά

Το πρωινό της 25ης Μαΐου 1979 o εξάχρονος Etan Patz εξαφανίζεται από μια γωνιά της Νέας Υόρκης στον δρόμο για το σχολείο του. Η ιστορία του Etan συντάραξε τις ΗΠΑ και ολόκληρο τον κόσμο, καθώς ο πατέρας του, ένας φωτογράφος, κυκλοφόρησε ασπρόμαυρες φωτογραφίες του χαμένου γιου του στα μέσα ενημέρωσης. Οι προσπάθειες του πατέρα του μικρού Etan να ενημερώσει το κοινό οδήγησε στην ανάγκη για ανάληψη προσπαθειών και πρωτοβουλιών με την ελπίδα για επανένωση όλων των αγνοούμενων παιδιών με τις οικογένειές τους. Ωστόσο, πέρασαν περισσότερα από σαράντα χρόνια και η αναζήτηση του Etan συνεχίζεται.

Αφού η 25η Μαΐου, που σχετίζεται με την ημερομηνία εξαφάνισης του μικρού Etan, καθιερώθηκε πρώτα με απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ρόναλντ Ρέιγκαν το 1983 ως Εθνική Ημέρα Εξαφανισμένων Παιδιών στις ΗΠΑ, με την πάροδο του χρόνου διεθνοποιήθηκε (International Missing Children's Day) και γιορτάζεται κάθε χρόνο για να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με το πρόβλημα της εξαφάνισης παιδιών και παράλληλα να επισημάνει στους γονείς τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνουν για την προστασία των παιδιών τους.

Φορολογική αδικία κατά διαζευγμένων πατέρων

Ώρα για επανόρθωση

Το καινούριο νομοσχέδιο που θα ορίζει τα θέματα διαζυγίου και επιμέλειας χωρίς αμφιβολία είναι μια σημαντική προσπάθεια εκσυγχρονισμού του οικογενειακού δικαίου. Η πρόβλεψη συναινετικού ηλεκτρονικού διαζυγίου, η υποχρεωτική προσφυγή σε διαμεσολάβηση για τυχόν διαφωνίες και η ισότιμη αντιμετώπιση των δύο γονέων σε θέματα επιμέλειας θα μειώσει την άχαρη ταλαιπωρία ενός διαζυγίου και θα θεραπεύσει προηγούμενους περιορισμούς επικοινωνίας του πατέρα με τα τέκνα.
Όμως, διαχρονικά, οι διαζευγμένοι πατέρες είναι αδικημένοι όχι μόνο στα πολιτικά δικαστήρια (που συνήθως ορίζουν επικοινωνία με τα τέκνα μόνο 2 σαββατοκύριακα τον μήνα) αλλά και από φορολογική άποψη. Τα χρήματα που πληρώνουν για διατροφή όχι μόνο δεν εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα, αλλά και για αυτούς δεν αναγνωρίζονται φορολογικές ελαφρύνσεις λόγω προστατευόμενων τέκνων. Με άλλα λόγια, κατά την εφορία, το δικαίωμα έκπτωσης φορολογητέου εισοδήματος το έχει, ως τώρα, μόνο η μητέρα, αν και ο πατέρας συμβάλλει οικονομικά (συχνά περισσότερο) και αυτός. Το δίκαιο θα ήταν η φορολογική απαλλαγή να μοιραζόταν και στους δύο γονείς.

Η απόρριψη της βίας κατά των γυναικών είναι πια μία πολιτική απόφαση

* Εσείς γνωρίζετε τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

* Την αρχή των ίσως ευκαιριών και ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης;

* Τον δείκτη ισότητας των δύο φύλων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των φύλων;

* Την δημοσίευση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) του 2017 με τίτλο: Βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών στο διαδίκτυο;

Λοιπόν έχουμε πολλά ακόμα να πούμε με τα παιδιά

Τι είπα στα παιδιά μου χθες βράδυ για το περιστατικό έμφυλης βίας στη Νέα Σμύρνη

Γύρισαν από την απογευματινή τους έξοδο με τους φίλους τους. Τους είπα πως θέλω να μιλήσουμε για κάτι σημαντικό. Διαπίστωσα ότι και οι δυο τους, ο 11χρονος και η 13μισάχρονη, το είχαν ήδη υπόψη ως περιστατικό. Προφανώς το είχαν ήδη συζητήσει με τους φίλους τους. Ο μικρός ίσως μόνο με την αδερφή του. Πρέπει να θυμηθώ σύντομα να τους ρωτήσω τι είχε συζητηθεί ανάμεσά τους και ανάμεσα στην παρέα. Το παρέλειψα χθες.

Είχε καθίσει μαζί μας και ο μπαμπάς μας. Τους έδειξα λοιπόν το video, μιας και ο γιος μου δεν το είχε δει. Τους είπα ότι τέτοια περιστατικά γίνονται πολλά κάθε νύχτα. Απλά αυτό έτυχε να καταγραφεί σε βίντεο, επειδή στην είσοδο της πολυκατοικίας έτυχε να υπάρχει κάμερα. Τους είπα ότι πιστεύω ότι θα έπρεπε να υπάρχουν κάμερες σε πολλούς δημόσιους χώρους, γιατί τελικά χάρη σε αυτά τα βίντεο που καταγράφουν εγκλήματα, κατ’ αρχάς έχουμε καταγραφή των εγκλημάτων και ύστερα συνήθως αναγνωρίζονται και συλλαμβάνονται οι δράστες. Μάλιστα σε περιπτώσεις σεξουαλικών εγκλημάτων, τα βίντεο είναι πολύ χρήσιμα, γιατί πάρα πολύ συχνά τα θύματα δεν έχουν τρόπο να αποδείξουν τι τους συνέβη και πάααααρα πολύ συχνά αμφισβητείται η μαρτυρία τους.

Τους είπα ότι η γυναίκα στο video, όπως κάθε μέρα πολυάριθμες γυναίκες, είναι θύμα σεξουαλικής βίας. Θα ήταν πιο βαρύ, αν είχε πέσει θύμα βιασμού, αλλά και αυτό που συνέβη εδώ είναι σεξουαλική βία. Τους είπα ότι όλες οι γυναίκες, σχεδόν ανεξαιρέτως, έχουμε μια μικρή ή μεγαλύτερη αγωνία, όταν κυκλοφορούμε μόνες τη νύχτα και ότι σχεδόν όλες στην ηλικία μου έχουμε πέσει θύμα κάποιου μικρού ή μεγαλύτερου περιστατικού. Και ότι αυτός ο μόνιμος φόβος είναι από μόνος του βία. Ότι αυτόν τον φόβο σπανιότατα τον αισθάνεται ένας άντρας. Ότι αυτός ο φόβος είναι αποτέλεσμα της πατριαρχίας και του σεξισμού.

Τους είπα ότι και αυτός ο άντρας είναι θύμα της πατριαρχίας και του σεξισμού. Όμως δεν δικαιολογείται η πράξη του. Γιατί κάθε δράστης ενός μικρού ή μεγάλου παραπτώματος είναι θύμα κάποιας κατάστασης. Όμως είναι ο δράστης. Και θύμα της πράξης του είναι ένα πιο αδύναμο άτομο. Αδύναμο, γιατί η πατριαρχία το έφερε σε αυτήν τη θέση αδυναμίας. Όχι γιατί το ίδιο ως άτομο δεν έχει δυνάμεις και αξία. Αλλά γιατί η κοινωνία το τοποθετεί στην πλευρά των αδύναμων και αναλώσιμων.

Τους ξαναείπα ότι κάθε άτομο, γυναίκα ή άντρας, στρέιτ ή γκέι, έχει δικαίωμα να μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερα έξω κάθε ώρα. Έχει δικαίωμα να ντύνεται όπως θέλει, να φοράει καπέλα, ανοιχτά ντεκολτέ, πολύ κοντή φούστα, πολύ κοντό σορτς, τακούνια, να έχει ξυρίσει ή όχι τα πόδια του, το στέρνο του, τα φρύδια του, να έχει μακιγιαριστεί έντονα, να φοράει χρυσόσκονη, να έχει πολύχρωμα μαλλιά, είτε είναι άντρας είτε είναι γυναίκα, και κανείς δεν έχει δικαίωμα να θεωρήσει ότι αυτή του η επιλογή αποτελεί κάλεσμα για οποιαδήποτε πράξη παραβιάζει την ατομική ελευθερία του. Μόνα τους τα παιδιά μού ανέφεραν το περιστατικό με τη νεαρή γυναίκα που βιάστηκε στη Μ. Βρετανία και στο δικαστήριο αναφέρθηκε από την υπεράσπιση των βιαστών ότι η γυναίκα φορούσε κόκκινο εσώρουχο, άρα «τα ήθελε».

Ξαναείπα στα παιδιά ότι το σεξ δεν είναι τιμωρία. Ότι σεξ κάνουμε γιατί μας αρέσει. Γιατί αρέσει σε όλους όσους (2-3-όσους) συμμετέχουν σε αυτό. Ότι όσοι συμμετέχουν πρέπει να έχουμε εξασφαλίσει ότι συναινούν. Ότι εμείς οι ίδιοι πρέπει να αφουγκραζόμαστε τον παραμικρό δισταγμό που μπορεί να αισθανθούμε και να μην προχωράμε σε κάτι που μας φαίνεται 'κάπως'. Ότι πάντα πρέπει να ακούμε το ένστικτό μας.

Ξαναείπα στα παιδιά ότι πρέπει να έχουμε τις αισθήσεις μας πάντα τεταμένες. Να φροντίζουμε να αποφεύγουμε πιθανούς κινδύνους, αλλά να μη σταματήσουμε να κάνουμε ό,τι μας κάνει χαρούμενους εξαιτίας του φόβου. Να συνεχίσουμε να διεκδικούμε να περνάμε ωραία, γιατί κάθε άτομο δικαιούται να περνάει ωραία και κανένας δεν έχει δικαίωμα να το εμποδίσει.

Ξαναείπα στα παιδιά ότι θα βρίσκονται συχνά μπροστά σε χειρονομίες, λόγια, αστεία, πειράγματα, συμπεριφορές, τραγούδια που θα προβάλλουν ή και θα προτρέπουν σε σεξουαλική βία. Δεν πρέπει να τα αφήνουν να περνάνε ασχολίαστα, τουλάχιστον όταν βρίσκονται ανάμεσα σε φίλους. Τους ξαναείπα ότι ο στενός κοινωνικός κύκλος του καθένα μας είναι υπ’ ευθύνη του, ότι εμείς ως άτομα φτιάχνουμε την κοινωνία. Αν την θέλουμε καλύτερη, εμείς πρέπει να δουλέψουμε γι’ αυτό. Η φωνή μας πρέπει να είναι επίμονη, ευγενική και λογική. Αλλά επίμονη, όσο κουραστικό και αν είναι. Αργότερα μαζί με τη δική μας μπορεί να ενωθεί η φωνή του διπλανού. Και αργότερα του παραδιπλανού μας. Έχουμε χρέος να πάμε τα πράγματα παρακάτω.

Ξαναείπαμε ότι όποτε πέφτει στην αντίληψή μας πως κάποιο άτομο βρίσκεται σε θέση αδυναμίας και δέχεται οποιαδήποτε μικρή ή μεγάλη επίθεση εμείς έχουμε χρέος να προστρέξουμε. Έχουμε χρέος να παρέμβουμε και να το υπερασπιστούμε. Και ότι πάντα είναι καλή επιλογή να μιλήσουμε και σε κάποιον ενήλικο που εμπιστευόμαστε.

Ξαναέφερα το περιστατικό της Νέας Σμύρνης στην κουβέντα. Διαπιστώσαμε μαζί ότι –κρίνοντας από την εμφάνιση- ο νεαρός δράστης θα μπορούσε να είναι μέλος του στενού μας κύκλου. Ο σεξισμός λοιπόν υπάρχει παντού. Οι περισσότεροι είμαστε σεξιστές. Κι εγώ. Και έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε μέχρι να φύγουμε εντελώς μακριά από αυτό. Κάθε μέρα έχουμε δουλειά.

Τους είπα ότι ο νεαρός άντρας τού video μπορεί και να έχει κάποιο ψυχικό νόσημα, μπορεί και όχι. Όμως αυτό δεν μας ενδιαφέρει καθόλου εδώ και δεν είναι δικαιολογία. Πρέπει να θυμηθώ να τους πω ότι πολλοί άνθρωποι έχουμε σοβαρά ή λιγότερο σοβαρά ψυχικά νοσήματα, αλλά δεν γινόμαστε βίαιοι με τους συνανθρώπους μας. Άλλωστε η σεξουαλική βία στη συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών προέρχεται από άνδρα δράστη. Άρα δεν έχει καθόλου να κάνει με το ατομικό ιατρικό ιστορικό του δράστη, αλλά με το κοινωνικό πλαίσιο που του επιτρέπει (αν όχι προτρέπει) να έχει τη βίαιη συμπεριφορά.

Λοιπόν έχουμε πολλά ακόμα να πούμε με τα παιδιά. Χθες κυρίως τους μιλούσα. Πάλι καλά που σκέφτηκα να ρωτήσω και τον μπαμπά που με άκουγε σιωπώντας αν θέλει να συμπληρώσει κι αυτός κάτι….. Πρέπει οπωσδήποτε να ζητήσουμε από τα παιδιά να μας πουν τι σκέφτονται τα ίδια. Ήταν αργά χθες. Ήμαστε κουρασμένοι. Έχουμε μπροστά μας το σαββατοκύριακο και όοοοοολη τη ζωή να συζητάμε. Θέλω πολύ να μάθω τι σκέφτονται τώρα. Θα θέλω και αύριο και σε 2 και σε 10 χρόνια. Για να δούμε.

Μικρό και ευέλικτο κράτος αλλά πώς;

Αφορμή παίρνω εδώ από το άρθρο του Σταύρου Μ. Θεοδωράκη "Το κράτος που θέλουμε", που δημοσεύτηκε πριν λίγες μέρες στο blog. Θέλω (χωρίς να είμαι κανένας ειδικός πάνω στο θέμα) να σχολιάσω λίγο το ζητούμενο "μικρό και ευέλικτο κράτος". Πώς το εννοούμε; Πώς μπορούμε να το πετύχουμε;

Το μεγάλο μας κράτος και πώς το δημιουργήσαμε

Η αδρή εικόνα για το μέγεθος του κράτους είναι η εξής:

Το μέγεθός του, πριν από τη μεταπολίτευση, τόσο σε σύγκριση με τις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και με τις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν σχετικά μικρό (γύρω στις 270.000 ΔΥ).
Στην πρώτη δεκαπενταετία της μεταπολίτευσης διπλασιάστηκε (η μεγαλύτερη αύξηση έγινε στην αρχή της). Συνέχισε να αυξάνεται με μικρότερους ρυθμούς για μια εικοσαετία.
Γύρω στο 2009 είχε φτάσει στα επίπεδα του ευρωπαϊκού μέσου όρου, έχοντας τριπλασιαστεί σαν ποσοστό στο σύνολο της απασχόλησης στην 35ετία 1974-2009.

Η αύξηση του μεγέθους του κράτους ήταν σε ένα βαθμό δικαιολογημένη, λόγω των μεγαλύτερων ευθυνών που ανέλαβε μεταπολιτευτικά να καλύψει. Ωστόσο έγινε άναρχα και χωρίς ουσιαστικό γενικότερο προγραμματισμό.

Κλασικό παράδειγμα: Οι θέσεις των εκπαιδευτικών αυξήθηκαν (και δικαίως, λόγω της μεγάλης αναλογίας διδασκομένων - διδασκόντων στο παρελθόν). Ωστόσο σύντομα φτάσαμε να έχουμε μια από τις μικρότερες αναλογίες στην Ευρώπη. Παρ' όλα αυτά οι παραγωγικές σχολές εκπαιδευτικών συνέχισαν να βγάζουν "φουρνιές" που απαιτούσαν διορισμό, χωρίς μάλιστα και το επίπεδο της εκπαίδευσης να έχει βελτιωθεί ανάλογα.
Στη διάρκεια της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας (δλδ μετά τη μεταπολίτευση) το κράτος μετατράπηκε σε μια ασυνάρτητη μηχανή που χρησιμοποιούσε τους πόρους που είχε ή δεν είχε για να κατευνάσει, όχι για να συγκεράσει ή να συντονίσει (*).

Ενδεικτικά παραδείγματα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, αλλά και γνωρίζουμε όλοι μας. Πολλές φορές έχουν σαν κοινό παρονομαστή φουσκωμένα οργανογράμματα υπηρεσιών, προσωρινές συμβάσεις που μετατρέπονται κάποια στιγμή σε αορίστου χρόνου, μετατάξεις βάσει προσόντων κ.λπ.

Τι σημαίνει μικρότερο κράτος

Πριν από τη χρεοκοπία, το μέγεθος του ευρύτερου δημόσιου τομέα συνέχιζε να αυξάνει. Το μειώσαμε όχι με απολύσεις, αλλά με περισσότερες συντάξεις (πρόωρες και μη) και περιορισμό του αριθμού προσλήψεων.
Το μέγεθός του σήμερα (ως ποσοστό στο σύνολο της απασχόλησης) θεωρώ ότι δεν είναι πια σημαντικά μεγαλύτερο από αυτό άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Ωστόσο, η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται είναι δυσανάλογα χαμηλότερη.
Για να μπορέσουμε να επιλέξουμε το πού θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα, στη μείωση του μεγέθους ή στη βελτίωση των υπηρεσιών του κράτους, πρέπει να λάβουμε υπ' όψη μας τα εξής:

Τα ποσά του κρατικού προϋπολογισμού που προορίζονται για μισθούς, προστιθέμενα στις λοιπές ανελαστικές του δαπάνες, καλύπτουν υπερβολικό ποσοστό των κρατικών εσόδων, στραγγαλίζοντας ουσιαστικά τις κρατικές επενδυτικές δυνατότητες.
Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι δυνατόν (για λόγους κοινωνικούς, πολιτικούς, και εν μέρει λειτουργικούς) να μπει σήμερα επί τάπητος θέμα οριζόντιων απολύσεων Δημοσίων Υπαλλήλων.

Χρειάζεται επομένως ένα πιο μακροπρόθεσμο σχέδιο, το οποίο θα δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στον περιοριμό του κράτους (κυρίως μέσω περιορισμού των προσλήψεων), ενώ η βελτίωση των υπηρεσιών μπορεί να αναμένεται από την αναδιοργάνωση των διαδικασιών, την απλούστευση της νομοθεσίας και την επέκταση της χρήσης Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Ενα τέτοιο σχέδιο μπορεί να περιλαμβάνει άξονες όπως:

Ανασχεδιασμός του Δημοσίου, με διάκριση επιτελικών δομών από εκτελεστικές υπηρεσίες.
Καταγραφή των αναγκών λειτουργίας του σε αριθμό υπαλλήλων, ειδικότητες και προσόντα. Αποκλεισμός λειτουργιών που δεν σχετίζονται με τις εργασίες του φορέα (πχ καθαρίστριες), και σύναψη τυχόν αναγκαίων σχετικών συμβάσεων με ιδιωτικές εταιρείες.
Ανάθεση σε ιδιωτικές εταιρείες έργων/εργασιών οι οποίες μπορεί αυτήν τη στιγμή να εμφανίζουν μεγάλο όγκο, ωστόσο δεν προβλέπεται να είναι πάγιες και διαρκείς (πχ καταχώριση ασφαλιστικής ιστορίας, ιατρικών φακέλων, ενοποίηση μητρώων κ.λπ.)
Συνεχές reengineering των διαδικασιών του δημοσίου με στόχο την απλούστευσή τους και την προσφορά περισσότερων ψηφιακών υπηρεσιών.
Στόχευση των προσλήψεων στις πραγματικές ανάγκες (που θα προκύψουν από τον ανασχεδιασμό), αξιοκρατικές και ακομμάτιστες. Για ένα χρονικό διάστημα, λιγότερες προσλήψεις από τις αποχωρήσεις (συνταξιοδοτήσεις).
Ειδικά για τα Πανεπιστήμια, εκτίμηση των μελλοντικών αναγκών σε επιστημονικό προσωπικό. Μείωση των εισακτέων και παροχή δωρεάν εκπαίδευσης μόνον σε όσους προβλέπεται ότι μπορεί να απορροφήσει η αγορά εργασίας. Ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων για όσους άλλους επιθυμούν. Αξιολόγηση των σχολών (δημόσιων και ιδιωτικών) που θα προσμετράται στα μόρια των προσλήψεων (όλα αυτά σε συνδυασμό με μελέτες για τις ανάγκες της αγοράς).
Και οπωσδήποτε, σύστημα επιβράβευσης και ποινών για τους ΔΥ, σαν αποτέλεσμα διά βίου εκπαίδευσης και τακτικής αξιολόγησης.

Ένα μικρότερο κράτος, με προϋποθέσεις μπορεί να γίνει και καλό!

(*) Κάποια από τα στοιχεία και τις κρίσεις έχουν παρθεί από το έργο του Χρυσάφη Ιορδάνογλου : «Κράτος και Ομάδες συμφερόντων», εκδόσεις «Πόλις» 2013

Ο Νίκος Κουτρέτσης είναι μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της Κίνησης Κοινωνικού Φιλελευθερισμού "εΜείς"