Pin It

Κατά την διάρκεια της επίσκεψής του στον Λίβανο ο Εμμανουέλ Μακρόν, αναφερόμενος στην απόφαση του μαρτυρικού Charlie Hebdo να επαναδημοσιεύσει τα σκίτσα του προφήτη Μωάμεθ που αποτέλεσαν την αφορμή της δολοφονικής επίθεσης στα γραφεία του, αρνήθηκε να καταδικάσει την ενέργεια του σατιρικού περιοδικού υποστηρίζοντας το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου, ακόμα και στην περίπτωση βλασφημίας.

Με την αφορμή αυτή θυμήθηκα το σοκ που είχε προκαλέσει σε όλον τον κόσμο και σε μένα προσωπικά η τρομοκρατική επίθεση της 7ης Ιανουαρίου 2015 όταν τρεις τζιχαντιστές (δύο από τους οποίους ήταν Γάλλοι) εισέβαλλαν στο γραφείο του περιοδικού φωνάζοντας "Αλλάχ Ακμπάρ" (ο Θεός είναι μεγάλος) και πυροβολώντας αδιακρίτως. Τελικός απολογισμός, 12 νεκροί και 7 τραυματίες. Η επίθεση αυτή δεν ήταν η μόνη, καθώς εντάσσονταν σε ένα γενικότερο κύμα ισλαμικής τρομοκρατίας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εκείνη την περίοδο.
Για τις πραγματικές αιτίες της επίθεσης, και μάλιστα από γαλλοθρεμένους γόνους μεταναστών, έγιναν πολλές αναλύσεις. Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο ενός γάλλου ειδικού στα θέματα τρομοκρατίας, όπου υποστηρίζει ότι οι ενέργειες αυτές, που ασκούνται κύρια από μετανάστες τρίτης γενιάς, είναι αποτέλεσμα κρίσης ταυτότητας, και όχι της μουσουλμανικής πίστης.
Πρόκειται για αξιόλογο άρθρο, αλλά προσωπικά συμφωνώ σε κάποιο μόνον βαθμό. Το ζήτημα του υπαρξιακού κενού – έλλειψης ταυτότητας και αναζήτησης νοήματος είναι μια από τις αιτίες που μπορεί να παίζουν ρόλο σε κάποιες περιπτώσεις τρομοκρατίας, και ισχύει ότι αυτή η σκοπιά δεν έχει μέχρι σήμερα φωτιστεί επαρκώς από τους ερευνητές που ασχολούνται με το θέμα. Θεωρώ ότι έχει βάση σ’ αυτήν την περίπτωση (με τις επιφυλάξεις που αναφέρω παρακάτω), αλλά σημειώνεται ότι σχεδόν κάθε περίπτωση τρομοκρατικού κινήματος είναι διαφορετική από τις άλλες, γι αυτό είναι και τόσες πολλές οι σχετικές θεωρίες. Δε νομίζω ας πούμε ότι μια επιτυχημένη και αναγνωρισμένη δημοσιογράφος όπως η Ούλρικε Μάινχοφ είχε μεγαλύτερη κρίση ταυτότητας από τον καθένα μας. Ή μήπως είχε ο Κάρλος ; Άκρατο ναρκισσισμό ίσως, αλλά αυτό είναι πρόταση άλλης θεωρίας. Σε κάθε περίπτωση καμιά θεωρία δεν εξηγεί με σαφήνεια το γιατί από τους ανθρώπους με κοινό ψυχολογικό και κοινωνικό υπόβαθρο, μόνο ένα μικρό μέρος γίνονται τρομοκράτες. Το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό, ασχολούνται με αυτό οι γνωσιακές θεωρίες (cognitive theories), αλλά το πρακτικό αποτέλεσμα είναι πολύ περιορισμένο.
Τώρα, αν δούμε ειδικότερα τον αραβικό κόσμο και τους μετανάστες έχουμε τα εξής:

  1. Κατ’ αρχάς η εμφάνιση της τρομοκρατίας σ’ έναν αριθμό μεταναστών δεύτερης και τρίτης γενιάς, πάει χεράκι και με την διαπιστωμένη αύξηση της εγκληματικότητας σ’ αυτήν την κατηγορία πληθυσμού (κάτι που δεν παρουσιάζεται έντονα στην Ελλάδα). Αυτό συνάδει με την άποψη που υποστηρίζει το άρθρο για την κρίση ταυτότητας.
  2. Ωστόσο, η εκδήλωση της ισλαμικής τρομοκρατίας, σ’ αυτήν τουλάχιστον την έκταση, δεν θα ήταν πιθανή αν δεν ήταν ενεργός ο ISIS, πράγμα που έδινε στρατηγικό στόχο και πιθανότητα επιτυχίας στις τρομοκρατικές ενέργειες (πίεση για απόσυρση της Δύσης από την Μέση Ανατολή και συνεπακόλουθα επικράτηση του “χαλιφάτου" στην περιοχή). Αν δεν υπήρχε αυτός ο στρατηγικός στόχος να δίνει νόημα στη ζωή και στον θάνατο των ισλαμιστών τρομοκρατών, πολλά από τα προβλήματα ταυτότητας θα έβρισκαν πιθανά διέξοδο σε μικροεξεγέρσεις και πυρπόληση αυτοκινήτων σε κάποια από τα προάστια – γκέτο των μεταναστών.
  3. Το Ισλάμ σαν θρησκεία παίζει ρόλο γιατί αποδείχτηκε ότι είναι ισχυρότερο κίνητρο προσέλκυσης και δράσης από άλλες ιδεολογίες (παλιότερα τα αραβικά τρομοκρατικά κινήματα είχαν περισσότερο πολιτική και εθνοτική, παρά θρησκευτική έκφραση) . Με άλλα λόγια αποτελεί την συγκολλητική ουσία και το πνευματικό – ιδεολογικό άλλοθι της τρομοκρατικής δράσης. Έτσι, πχ το καταστατικό της Χαμάς έχει σαν κεντρικό σημείο (αναφέρω από μνήμης, δεν εγγυώμαι για την ακριβή διατύπωση) : «Ας μάθουν όλοι ότι ο σκοπός μας είναι η επικράτηση του Αλλάχ. Πρέπει να επιτίθεσαι και να σκοτώνεις, να επιτίθεσαι και να σκοτώνεις ...»

Συμπερασματικά : Η στρατιωτική συντριβή του ISIS στην Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική υπήρξε ο βασικός λόγος τερματισμού ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ της τρομοκρατίας. Η πολιτική και πολιτισμική «συμφιλίωση» με το Ισλάμ σε δεύτερη φάση είναι μια πιο μακροχρόνια δράση με στόχο την αποφυγή νέων εντάσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε άλλα τέτοια φαινόμενα και συγκρούσεις.

(Επικαιροποίηση μέρους παλιότερης σειράς άρθρων μου για την τρομοκρατία που δημοσιεύτηκαν στο blog Εύλογα και Έλλογα)


google news iconΤο Social-Lib είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στην αρθρογραφία: Social-Lib.gr - Google News .

Έγραψαν Πρόσφατα

Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Το Social.lib είναι ένας δικτυακός τόπος συζήτησης και ανάδειξης των καθημερινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων υπό το πρίσμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.