Το New Green Deal είναι μία ριζοσπαστική πρόταση που διατυπώθηκε, εμμέσως πλην σαφώς, το 2007 από τον δημοσιογράφο των New York Times, Thomas L. Friedman. Ζητούσε την ουσιαστική πράσινη ανάπτυξη κι όχι απλά περιορισμούς στις βιομηχανίες. Αμέσως την πρόταση την αγκάλιασε η αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών και την έκανε έναν από τους «κοινούς τόπους» της σύγχρονης πολιτικής συζήτησης. 

 Πρώτη υιοθέτησε την Πράσινη Νέα Συμφωνία η χαρισματική νεαρή βουλευτής των Δημοκρατικών από τη Νέα Υόρκη, Alexandria Ocasio-Cortez που κατέθεσε στις αρχές του 2019 ένα σχετικό ψήφισμα στο Κογκρέσο. Λίγο αργότερα την ενσωμάτωσε στην καμπάνια του και ο μέντορας της γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς, που εκφράζει τις επιδιώξεις της πιο "σοσιαλιστικής" τάσης του κόμματος των Δημοκρατικών: δημόσια υγεία, δικαίωμα όλων στις σπουδές κι αλλαγή οικονομικής πλεύσης έχοντας για πυξίδα μία ανάπτυξη φιλική προς το περιβάλλον.

Η μεγάλη πρόκληση

Υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση ότι επίκειται μια ιστορική μετάβαση με στόχους που δεν αφορούν μόνο το περιβάλλον, αλλά με στόχους που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν και την όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και διαφόρων μορφών κοινωνικής επισφάλειας.

Δεν είναι τυχαίο ότι τη φράση New Deal την χρησιμοποιούν πράσινοι και αριστεροί δημοκράτες για να τονίσουν ότι απαιτείται μια τεράστια κινητοποίηση ανθρώπων και πόρων, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ή πιο σωστά της επικείμενη κλιματικής καταστροφή. Κινητοποίηση παρόμοια με αυτήν της αμερικανικής κοινωνίας και οικονομίας για τη συμμετοχή της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν με ταχύτατους ρυθμούς πολύ μεγάλο μέρος της αμερικανικής βιομηχανίας στράφηκε στην παραγωγή υλικού για την πολεμική προσπάθεια.

Η Πράσινη Νέα Συμφωνία έχει σκοπό να μετατρέψει την παλιά, γκρίζα οικονομία σε μια νέα, βιώσιμη οικονομία που θα είναι περιβαλλοντικά υγιής, οικονομικά βιώσιμη και κοινωνικά υπεύθυνη. Επιδιώκει να λύσει την κλιματική κρίση συνδυάζοντας γρήγορη δράση για να φτάσουμε στις μηδενικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μαζί με ένα «Οικονομικό Σχέδιο για τα δικαιώματα» - το δικαίωμα στην υγειονομική περίθαλψη για όλους, μια εργασία με ένα μισθό ικανοποιητικής διαβίωσης, προσιτή στέγαση και δωρεάν εκπαίδευση στα ιδρύματα.

Πριν λίγες μέρες το Δημοκρατικό Κόμμα της Αμερικής έβαλε συγκεκριμένου στόχους : μέχρι το 2035 όλη η ενέργεια θα πρέπει να είναι "καθαρή" κι ανανεώσιμη, μέχρι το 2050 οι ρύποι πρέπει να έχουν μειωθεί δραματικά. Ενδιάμεσα θα πρέπει να έχουν αποσυρθεί όλα τα οχήματα που δεν είναι πράσινα, ενώ με την δημιουργία 10 εκ. θέσεων εργασίας θα δοθεί  το έναυσμα για μια αλλαγή στην πολιτική ατζέντα. 

Αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι στην πρώτη γραμμή αυτών των προκλήσεων. Η πλειοψηφία των πολιτών πιστεύει πως χρειάζεται μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, που θα μετατρέψει την Ένωση σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία

• με μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050
• με την οικονομική ανάπτυξη να είναι αποσυνδεδεμένη από τη χρήση των ορυκτών πόρων
• και όπου κανένας άνθρωπος και καμιά περιφέρεια δεν θα μένει στο περιθώριο

Για την επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτηθεί η ανάληψη δράσης σε όλους τους τομείς της οικονομίας, όπως:

• επενδύσεις σε φιλοπεριβαλλοντικές τεχνολογίες
• στήριξη της καινοτομίας στον βιομηχανικό τομέα
• ανάπτυξη καθαρότερων, οικονομικότερων και πιο υγιεινών μορφών ιδιωτικής και δημόσιων μέσων μεταφοράς
• απαλλαγή του ενεργειακού τομέα από τις εκπομπές άνθρακα
• διασφάλιση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων
• συνεργασία με διεθνείς εταίρους για τη βελτίωση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προτύπων

Έτσι, η εφαρμογή μιας Ευρωπαϊκής Πράσινης Νέας Συμφωνίας θα πρέπει να έχει τους παρακάτω στόχους και σκοπούς :

• Να αποτρέψει την “παλίρροια” που έρχεται στην κλιματική αλλαγή, πρωτοφανής στην ιστορία της ανθρωπότητας.

• Να αναβιώσει συγχρόνως την οικονομία που στηρίζεται σήμερα στους ορυκτούς πόρους. Και ίσως να γίνουν ξεπερασμένοι οι πόλεμοι για το πετρέλαιο στην γειτονιά μας.  Αυτό με τη σειρά του, επιτρέπει μείωση του στρατιωτικού προϋπολογισμού κατά 50%, δεδομένου ότι η διατήρηση βάσεων σε όλο τον κόσμο για τη διασφάλιση του εφοδιασμού με ορυκτά καύσιμα και των οδών μεταφοράς δεν μπορεί πλέον να δικαιολογηθεί. Αυτή η στρατιωτική εξοικονόμηση αρκετών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως θα συμβάλει αρκετά στη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας.

• Να δημιουργηθούν εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας μεταβαίνοντας σε μια 100% ανανεώσιμη καθαρή ενέργεια έως το 2035.

• Να γίνουν πράσινες οι δημόσιες συγκοινωνίες, λεωφορεία, τρένα και αεροπλάνα και με τη βοήθεια του υδρογόνου σαν καύσιμου.

• Να γίνει βιώσιμη (αναγεννητική) η γεωργία και ο διατροφικός τομέας.

• Να προσεχθούν τα ευαίσθητα οικοσυστήματα (βιοποικιλότητα)

• Να γίνει μια δίκαιη μετάβαση που θα βοηθήσει τις κοινότητες και τους εργαζόμενους που επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, αλλά και τις επιχειρήσεις και τις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση προς την πράσινη οικονομία.

• Να επιβεβαιωθεί ότι οποιοσδήποτε εργαζόμενος που θα απομακρυνθεί από την εργασία του στα ορυκτά καύσιμα, θα προσληφθεί στις νέες θέσεις εργασίες που θα δημιουργηθούν στην πράσινη οικονομία.

• Να γίνει ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο  δράσης για μια κυκλική οικονομία που θα εστιάζει στη βιώσιμη χρήση των πόρων

• Να κατευθυνθούν τα ερευνητικά κεφάλαια από τα ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργεια.

• Να δημιουργηθεί ένα εθνικό δίκτυο έξυπνης ηλεκτρικής ενέργειας που μπορεί να συγκεντρώσει και να αποθηκεύσει ενέργεια από μια ποικιλία ανανεώσιμων πηγών, δίνοντας στα έθνη καθαρή, δημοκρατικά ελεγχόμενη ενέργεια.

• Να τερματιστούν οι εξορύξεις στη θάλασσα, όπως είναι οι υπεράκτιες γεωτρήσεις.

• Να κλείσουν σιγά σιγά τα ορυχεία ουρανίου και οι πυρηνικοί αντιδραστήρες. 

• Να τερματιστούν μέχρι το 2030 όλες οι επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα και να επιβληθεί ένα τέλος / φόρος αερίου θερμοκηπίου στους ρυπαίνοντες για τη ζημιά που έχουν δημιουργήσει.

• Να προβλεφτεί η μικροπαραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, που θα κάνει κάθε κτίριο ένα μικρό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας.

• Να προβλεφτεί ειδική φορολογία στα κέρδη όλων των εταιριών πετρελαίου και φυσικού αερίου – όπως έχει γίνει στη Νορβηγία –  έτσι ώστε να δημιουργηθούν κρατικοί πόροι για να επενδυθούν στις ΑΠΕ και την αποτελεσματικότητα αυτής της ενέργειας.  Ειδικός φόρος στα χρηματοοικονομικά προϊόντα, όπως τα παράγωγα, για τον ίδιο σκοπό.

Ιστορική καμπή που απαιτεί μεγάλης κλίμακας μέτρα

Η συγκυρία της πανδημίας επανέφερε αυτή τη συζήτηση για την προστασία του κλίματος στο προσκήνιο. Όπως τα κράτη χρειάστηκε να πάρουν εκτεταμένα και γρήγορα μέτρα για την αντιμετώπιση του υγειονομικού κινδύνου, έτσι και εδώ φαίνεται ότι απέναντι στην καταστροφική επέλαση της αλλαγής του κλίματος, δεν γίνεται να επιτύχουμε χωρίς μια μεγάλη κινητοποίηση με τεράστιους πόρους.

Η διαπίστωση μιας πολλαπλής παγκόσμιας ευαλωτότητας από την πανδημία του κορωνοϊού, φέρνει μπροστά μας τι θα συμβεί στο μέλλον από την απειλή της κλιματικής αλλαγής. Καταλαβαίνουμε τώρα καλύτερα και την ευαλωτότητα του ανθρώπινου είδους απέναντι στην επερχόμενη καταστροφική κρίσιμη αλλαγή του κλίματος.

Απέναντι σε αυτή η ανάγκη μιας μεγάλης κινητοποίησης πόρων και ανθρώπων, όσο και μιας εκτεταμένης παγκόσμιας  παρέμβασης για τη διαμόρφωση των συνθηκών για την «επόμενη μέρα», αποκτά μια ξεχωριστή αναγνώριση η διάχυτη αίσθηση ότι δεν μπορεί να υπάρξει επιστροφή στην προηγούμενη «κανονικότητα. Η τελευταία απλώς λειτουργούσε ως “τεχνολογική πρόοδος” χωρίς να λαβαίνουμε υπ’ όψιν τους μελλοντικούς κινδύνους.

Απαιτείται λοιπόν ένας άμεσος αναπροσανατολισμός προτεραιοτήτων με έμφαση τη βιωσιμότητα, τη δικαιοσύνη, την κοινωνική συνοχή και την καθολική προστασία του περιβάλλοντος.