Το άρθρο γράφτηκε στην μνήμη του φίλου και μέντορά μου, Αντώνη Τρίτση που έφυγε νωρίς, ( 7/4/92 ), πριν 31 χρόνια. Τον ευχαριστώ για την ανεκτίμητη προσφορά του στην πολιτική και κοινωνική μου συγκρότηση και θεωρώ χρέος μου να προσπαθώ να αναπαράγω - όπως και όπου μπορώ - την πολιτική του φιλοσοφία.
Το άρθρο προσπαθεί να απαντήσει στο μεγάλο πρόβλημα των ημερών και βασίζεται εν πολλοίς στις ιδέες του Αντώνη Τρίτση και στα κείμενά του, απο το 1989.
Προσπαθεί να εξηγήσει την ανεπάρκεια και την ‘’ αιτία ‘’ για τις διαχρονικές παθογένειες του Ελληνικού Κράτους που οδήγησαν και στο τραγικό δυστύχημα με τα 57 θύματα των Ελληνικών Σιδηροδρόμων στα Τέμπη.
Αποτελεί δε την προσωπική μου ‘’κατάθεση‘’ , σε έναν εποικοδομητικό διάλογο που πρέπει να ξεκινήσει στην κοινωνία με θέμα, ‘’.. τις πταίει .. και τι μέλλει γενέσθαι ..‘’

Το ‘’πελατειακό σύστημα‘’ και το ‘’ κόμμα ‘’ είναι οι βασικές αιτίες που εμποδίζουν την Ελλάδα να μπει στη σύγχρονη εποχή.
Το ‘’κράτος‘’ εκτός από κινητήρια δύναμη ανάπτυξης ήταν και η αιτία της υπανάπτυξης στη χώρα, ενώ ταυτόχρονα απετέλεσε στη συνείδηση του λαού μας το μέσο για τη ‘’θεραπεία‘’ των επιπτώσεων …της υπανάπτυξης.
Το αίτιο που επιτρέπει στο ‘’κράτος‘’ να έχει αυτόν τον διττό ρόλο, είναι η «πολιτική» που ασκείται στη χώρα μας, μέσα από την ένταξη των πολιτών στα ελληνικά παραδοσιακά Κόμματα.
Η ένταξη στα κόμματα γινόταν και γίνεται με την προσδοκία το κόμμα να καταλάβει κάποτε την κρατική εξουσία και να ανταποδώσει στα μέλη του τα ‘’οφέλη‘’ από τη νομή της.
Η διαχείριση του κράτους ‘’λάφυρου‘’ απο το κόμμα που κέρδιζε τις εκλογές και σχημάτιζε κυβέρνηση, δεν γινόταν για την Ανάπτυξη και το Δημόσιο Συμφέρον της χώρας και της Κοινωνίας, αλλά για την εξυπηρέτηση της επιβίωσης και αναπαραγωγής του, φροντίζοντας κυρίως να δημιουργήσει ‘’πελατειακά‘’ τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες για την επανεκλογή του.
Το κυβερνών ‘’Κόμμα‘’ χρησιμοποιεί τις Ανεξάρτητες Αρχές, τους Θεσμούς ( Δικαιοσύνη – Συνδικαλισμό – Αυτοδιοίκηση ) και το διοικητικό σύστημα του Δημόσιου Τομέα αναξιοκρατικά στελεχωμένους και διοικούμενους απο δικούς του ανθρώπους, με σκοπό να δημιουργήσει κομματικά οφέλη και συνθήκες …επανεκλογής.

Ουσιαστικά το ‘’κόμμα‘’ εμπόδιζε τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του κράτους και φρόντιζε τη συντήρηση και την ανάπτυξη του ‘’κόμματος‘’ μέσα από τη διαχείριση του κράτους .

‘’.. Ο βουλευτής η ακόμα καλύτερα ο υπουργός είναι το σημείο της ιδιοτελούς επαφής πολίτη και κράτους. Έτσι γεννήθηκε ένα πρωτοφανές κομματικό σύστημα συναλλαγής που φτάνει να εμπορεύεται συνειδήσεις, ένα πελατειακό σύστημα που αποτελεί μομφή για την ελληνική κοινωνία και στίγμα για την ελληνική ιστορία που γέννησε την ιδέα της Πολιτείας και του Πολίτη..’’ σελίδα 30 στο ‘’ Και όμως Υπάρχει Δρόμος ‘’

Έγραφε απο το 1989 ο Αντώνης Τρίτσης στην Ριζοσπαστική του πρόταση για την Ελληνική Κοινωνία, μέσα απο το βιβλίο του … ‘’Και όμως Υπάρχει Δρόμος ‘’ :

"Η παθογένεια του ελληνικού πολιτικού συστήματος ξεκινά απο την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους και απο τον Ιωάννη Κωλέττη (τον πρώτο Έλληνα Πρωθυπουργό 1834-1844) που ονόμασε ‘’ ΕΛΛΗΝΑΡΕΣ’’ τους οπαδούς του, σε σχέση με τους υπόλοιπους Έλληνες και απαίτησε ... να διοριστούν πρώτοι... στο νεοσύστατο Ελληνικό Δημόσιο (!) και συνεχίζεται αδιαλείπτως μέχρι σήμερα."

Από τη μεταπολίτευση (1974) μέχρι σήμερα κυβέρνησαν εναλλάξ και διαδοχικά Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ και δεν .. άλλαξαν τίποτα στο Ελληνικό Δημόσιο και στο Ελληνικό Κράτος για να διατηρήσουν τον κομματικό στρατό των Δημοσίων Υπαλλήλων καλά ταϊσμένο και τις δομές του κρατικού μηχανισμού έτοιμους προς ψηφοθηρία.

Οι πολίτες «πελάτες», ψηφοφόροι και θύματα μαζί, αποτελούν - ίσως και χωρίς να το θέλουν - το μεγάλο εμπόδιο στο πολιτικό δημοκρατικό και ιδεολογικό εκσυγχρονισμό της χώρας για δύο λόγους:
Πρώτον:
Διαμορφώνουν τον ‘’χαρακτήρα‘’ των κομμάτων, ώστε να στοχεύουν στην εξυπηρέτησή τους, διογκώνοντας αντιπαραγωγικά και αντικοινωνικά το κράτος, εμποδίζοντας την απογείωση της αναπτυξιακής διαδικασίας που έχει άλλες προϋποθέσεις, μακροχρόνιες απαιτήσεις και σχεδιασμούς που ίσως να ενέχουν και πολιτικό κόστος αν εφαρμοστούν.
Δεύτερον:
Εισήγαγαν και εγκατέστησαν στο πολιτικό γίγνεσθαι τον όρο του ‘’πολιτικού κόστους‘’, τον φραγμό που τοποθετεί το πελατειακό κομματικό σύστημα σε κάθε διατύπωση μιας προοδευτικής εκσυγχρονιστικής πολιτικής ή οικονομικής ιδέας. Γιατί μέσα απο την εφαρμογή τέτοιων πολιτικών και ιδεών, βλέπει τον αφανισμό και την αυτοκατάργηση του συστήματος ‘’εξυπηρέτησης πελατών – ψηφοφόρων‘’ σαν κυρίαρχο σύστημα της πολιτικής δράσης των κομμάτων.
Το αναχρονιστικό κομματικό ‘’πελατειακό‘’ σύστημα αναδεικνύει εκείνους που το υπηρετούν και αποβάλλει τους υπόλοιπους.

Έχουμε πολλά παραδείγματα πολιτικών προσωπικοτήτων που χάθηκαν από το προσκήνιο γιατί πρόδωσαν αυτήν τη σχέση ’’συναλλαγής‘’ και λειτούργησαν χωρίς τον υπολογισμό του πολιτικού κόστους:

• Αναστάσιος Πεπονής μετά την εφαρμογή του ΑΣΕΠ το 1994.
• Τάσος Γιαννίτσης το 2001, με τη μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό επί Σημίτη που δεν κατόρθωσε να εφαρμοστεί τότε, με τις γνωστές μετέπειτα καταστροφικές οικονομικές συνέπειες στη χώρα.
• Αντώνης Τρίτσης με τη θυσία του το 1987-1988 στη διαμάχη μεταξύ πολιτείας και εκκλησίας για το νομοσχέδιο σχετικά με τον διαχωρισμό Κράτους και Εκκλησίας, που αναίρεσε ο Α. Παπανδρέου.

Κι αντίστοιχα πολλά παραδείγματα πολιτικών προσώπων που αναδείχθηκαν, μεγαλούργησαν και εξασφάλισαν τη διαχρονική τους παρουσία στο πολιτικό γίγνεσθαι μέσα από το ρουσφέτι και την πελατειακή συναλλαγή με τους «πελάτες» ψηφοφόρους.

Για να πολιτευτείς με επιτυχία στην Ελλάδα, εξακολουθεί να μην έχει σημασία η επάρκεια και ο πολιτικός σου λόγος, αλλά τα χρήματα, οι ‘’κουμπαριές’’, οι ‘’χορηγοί ‘’ και να είσαι γόνος …κάποιων οικογενειών (τα πολιτικά τζάκια).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ευρυτανία και η οικογένεια Μπακογιάννη.
Η περιοχή (Ευρυτανία) έχει φανερά σημάδια πληθυσμιακής συρρίκνωσης, υπανάπτυξης και παρακμής τα τελευταία 25 χρόνια και ταυτόχρονα εξασφαλίζει την πολιτική παρουσία, ανέλιξη και εξέλιξη των μελών της οικογένειας Μπακογιάννη στην κεντρική πολιτική σκηνή και σε καθοριστικές πολιτικές θέσεις ευθύνης, όχι εξαιτίας του αποτελεσματικού αναπτυξιακού έργου που προσέφεραν σε αυτήν, αλλά της ισχυρής ‘’πελατείας ‘’, μέσω διορισμών, ρουσφετιών και ‘’ πελατειακής ‘’ συναλλαγής πολιτών – κράτους – κόμματος.
Το ‘’σύστημα‘’ αυτό τελικά διαπλάθει τη συνείδηση και τις αξίες των πολιτών και το ύφος και τον χαρακτήρα των πολιτικών που εφαρμόζοντας και προσαρμόζοντας τη συμπεριφορά τους στο σύστημα, οδηγεί τη χώρα να έχει πολιτικό προσωπικό ανεπαρκέστατο, αλλά ειδικό στη ρουσφετολογική …συναλλαγή.

Τα σημερινά ‘’ κόμματα ‘’ ανεξαρτήτως ιδεολογικής ταυτότητας, λειτουργούν πανομοιότυπα αντιγράφοντας την ιεραρχική δομή του κράτους το οποίο στοχεύουν να καταλάβουν με σκοπό τη νομή του και τελικά αποτελούν τη ‘’ρίζα‘’ του πολιτικού προβλήματος της χώρας.

Κατά το πρότυπο της κρατικής συγκρότησης τα ελληνικά κόμματα χαρακτηρίζονται κυρίως απο τον αυταρχισμό της κορυφής, την υποταγή της βάσης στα κελεύσματα του αρχηγού, την έλλειψη εσωτερικών δημοκρατικών διαδικασιών.
Αυτή η συναλληλία (κράτους – κόμματος), αποτελεί το βασικό στοιχείο που παρεμποδίζει τη δημοκρατική και προοδευτική εξέλιξη της Ελληνικής Κοινωνίας και τον εκσυγχρονισμό της Ελληνικής Πολιτείας .
Στο ίδιο βιβλίο του ‘’.. Και όμως Υπάρχει Δρόμος ‘’ ο Αντώνης Τρίτσης το 1989 έγραφε :

‘’ Η αλήθεια όλων των Ελληνικών Κομμάτων - ‘’αριστερών , ‘’κεντρώων‘’,‘’δεξιών‘’ – αποκαλύπτεται όταν κάποιο φτάσει στους μοχλούς της εξουσίας, στην κυβέρνηση, στην αυτοδιοίκηση, στον συνεταιρισμό, στον σύλλογο, στο πανεπιστημιακό τμήμα. Η λειτουργία είναι πανομοιότυπη και πάντα πελατειακού – πατερναλιστικού χαρακτήρα. Ποτέ δεν χαρακτηρίζεται απο ισοπολιτεία και οπωσδήποτε ποτέ από αξιοκρατία, γιατί αυτό θα έθετε σε δοκιμασία την κομματική ιεραρχία που ούτε αυτή χαρακτηρίζεται απο «αξιοκρατία» Η μετριοκρατία στην καλύτερη περίπτωση, αν όχι η αναξιοκρατία, κυριαρχεί στα ελληνικά κόμματα…’’ (… σελίδα 32 )

Απο τότε μέχρι σήμερα, ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει σχεδόν τίποτα και είναι σαφές ότι η βάση του προβλήματος της υπανάπτυξης της χώρας είναι τα ‘’κόμματα‘’ και οι ‘’πελατειακές σχέσεις‘’ συναλλαγής κομμάτων – ψηφοφόρων).

Η ανατροπή αυτής της σχέσης, η δημιουργία και επικράτηση κομμάτων με εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα και αξιακό σύστημα θα επιφέρει ένα σοβαρό πλήγμα στο πελατειακό σύστημα λειτουργίας της πολιτικής ζωής και στη συναλληλία κόμματος – κράτους, ανοίγοντας ταυτόχρονα διάπλατα τον δρόμο της λύσης !

Τα κόμματα που κυριαρχούν στην Ελληνική πολιτική σκηνή, όταν δημιουργήθηκαν τουλάχιστον, είχαν ένα πολιτικό στίγμα, ένα πρόσημο. Ήξερες πως Νέα Δημοκρατία σημαίνει δεξιά, ΠΑΣΟΚ σημαίνει σοσιαλισμός και ΚΚΕ σημαίνει κομμουνισμός. Το δήλωναν στις ιδρυτικές τους διακηρύξεις, στα καταστατικά τους, στους οπαδούς τους, στις σημαίες τους.
Στην πορεία βέβαια και με γνώμονα το κομματικό συμφέρον, τα στίγματα ενίοτε θόλωναν, αλλά σε γενικές γραμμές, η ετικέτα που διάλεγαν δημιουργούσε αγκυλώσεις που δεν επέτρεπαν να δοθούν στα προβλήματα οι προφανείς λύσεις, αλλά αυτές που θα ικανοποιούσαν τους οπαδούς του… στίγματος. Ο κόσμος γύρω τους άλλαζε, αλλά το στίγμα, στίγμα. Κι ας τους… στιγμάτιζε. Και έτσι δημιουργήθηκαν οι στρατιές των «δικών μας παιδιών» οι στρατιές των πρασινοφρουρών, έτσι τράνεψε η κομματοκρατία και η πελατοκρατία, έτσι φτάσαμε στον γιγάντιο αλλά εντελώς αναποτελεσματικό κρατικό μηχανισμό. Έτσι δεν μπορέσαμε ποτέ να ξεπεράσουμε τις όποιες διαφορές μας και να χαράξουμε Εθνική Στρατηγική. Η χώρα σε αδιέξοδο και οι πολίτες επίσης. Επιλέγουμε το ένα στίγμα για φύγει το άλλο στίγμα.

Αλλά γίνεται να υπάρξει πολιτικό κόμμα «απολιτίκ»; Προφανώς όχι, με τον τρόπο που συνηθίσαμε να βλέπουμε την πολιτική. Προφανώς ναι, αν δώσουμε στον όρο πολιτική άλλη ευρύτητα. Αυτήν που της δίνει η καθημερινότητά μας.

Όλα πολιτική στάση και επιλογή είναι. Από τον τρόπο που λέμε ή δεν λέμε καλημέρα. Από το πόσο αδιάφορα προσπερνάμε τον ασυνείδητο που παρκάρει μπροστά στην ράμπα διέλευσης αναπήρων μέχρι τις καταλήψεις στα σχολεία που τα αφήνουν ρημαδιό, μέχρι την ανήκεστη βλάβη στο περιβάλλον και μέχρι την απάνθρωπη μεταχείριση των ζώων. Ευτυχώς ή δυστυχώς όλα είναι πολιτική αλλά εμείς την εμπιστευτήκαμε σε χέρια άτολμων πολιτικών. Με αντιλήψεις παλαιάς κοπής και αντιδράσεις καρμπόν, που ελέγχονται πλήρως από το πολιτικό κόστος ακόμη κι όταν οι προθέσεις είναι καλές. Όμως με την δαμόκλειο σπάθη του πολιτικού κόστους δεν θα γίνουν ποτέ μεταρρυθμίσεις, δεν θα γλυτώσουμε ποτέ από την γραφειοκρατία. Στην καλύτερη περίπτωση θα την ψηφιοποιήσουμε και θα είμαστε ευτυχείς που αντί να τρέχουμε σε διαδρόμους υπηρεσιών, θα τρέχουμε από εφαρμογή σε εφαρμογή.

Αν έχουν ένα καλό οι προκλήσεις και τα προβλήματα, είναι πως οδηγούν στην ωριμότητα. Ίσως ωρίμασε πια η κοινωνία, ίσως ωρίμασαν οι συνθήκες για να δημιουργηθεί ένα κόμμα τολμηρό που δεν θα αναλώνεται τόσο στο να βρει και να προβάλει το στίγμα του αλλά να βρει και να προτείνει λύσεις. Τα προβλήματα δεν έχουν χρώμα, οι πολίτες το ξέρουμε καλά και το βιώνουμε καθημερινά οπότε γιατί θα πρέπει οι λύσεις να έχουν χρώμα. Ειλικρινά ποσώς μας ενδιαφέρει αν αυτός που θα αντιμετωπίσει την κλιματική απειλή λέγεται οικολόγος πράσινος, σοσιαλιστής ή φιλελεύθερος. Ποσώς μας ενδιαφέρει επίσης αν θα πάρει τα καλύτερα ανά περίπτωση από την θεωρία του σοσιαλισμού ή του φιλελευθερισμού. Μας αρκεί να λύνονται προβλήματα εντός της Δημοκρατικής νομιμότητας και να προχωράμε μπροστά. Δεν γίνεται καινούριο κόμμα με παλιά υλικά. Ούτε έχουμε άλλο χρόνο για να αναζητάμε στίγματα, ηγέτες και ηγετίσκους, αρχηγούς και αρχηγίσκους. Έχουμε ανάγκη από ένα νέο αφήγημα που θα μας κάνει να πιστέψουμε ξανά στην πολιτική. Έχουμε ανάγκη από ένα κίνημα αρχών καταγεγραμμένων και υπογεγραμμένων που δεν μπορεί να είναι άλλες από τις αρχές και τις αξίες του δυτικού πολιτισμού χωρίς το σκληρό του πρόσωπο και κάτω από την ομπρέλα της Ενωμένης Ομόσπονδης και δυνατής Ευρώπης. Με επίκεντρο τον άνθρωπο σαν αναπόσπαστο μέρος του περιβάλλοντος, θα υπηρετήσει την ευημερία των πολιτών, τον πολιτισμό και την δικαιοσύνη για όλους με απόλυτο σεβασμό στην όποια διαφορετικότητα.

Μπορεί να γίνει ένα τέτοιο κίνημα; Ξεκάθαρα ναι αν υπάρχουν ενεργοί πολίτες αποφασισμένοι να το δημιουργήσουν.

(Το άρθρο είναι αφιερωμένο στους πρώην εθελοντές του Ποταμιού, σε όλους όσους έσπευσαν να το ψηφίσουν και να του δώσουν υψηλό ποσοστό σαν κάτι καινούριο χωρίς πολιτικό στίγμα και έσπευσαν να το εγκαταλείψουν άτακτα γιατί… δεν είχε πολιτικό στίγμα.)

Μέρα που είναι σήμερα, η πατρίδα δικαιωματικά πρωταγωνίστρια. Κάτι μύθοι που κουβαλάμε από παιδιά και μας κάνουν να αισθανόμαστε Έλληνες, αλλά να λειτουργούμε ακόμη σαν ραγιάδες. Μια ιστορία που την διδασκόμαστε κατά πώς βολεύει…
Η ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε τι είναι πατριωτισμός σήμερα είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Σήμερα που αποδείχθηκε στην πράξη και κάτω από τον εφιαλτικό κρότο βομβών πως κανένα έθνος δεν μπορεί μόνο του.
Η ονειρεμένη πατρίδα δεν έχει σύνορα. Είναι εκεί που χτυπάει κάθε ελεύθερη καρδιά. Είναι εκεί που οι έχοντες ελληνική παιδεία δουλεύουν και δημιουργούν. Εκεί που μεταναστεύσαμε παλαιότερα και εκεί που είναι τα παιδιά μας τώρα. Εδώ, εκεί και παντού.

Έχουμε και σήμερα ανάγκη να επαναστατήσουμε, είναι αργά αλλά όχι πολύ αργά. Ας εντοπίσουμε τον εχθρό, που δεν είναι άλλος από τον κακό μας εαυτό. Τον ημιμαθή και αδιάφορο. Τον βολεψάκια και εγωιστή. Τον φοβισμένο και κομπλεξικό. Τον παραιτημένο από όνειρα και όραμα.

Είναι ο εχθρός που δημιούργησε αυτό το κράτος-τέρας που ταλαιπωρεί με αφάνταστη γραφειοκρατία, που αρνείται να ανοίξει μονοπάτια για πεφωτισμένη παιδεία, που επιτρέπει σε συνδικαλιστές να στήνουν καριέρες σε βάρος της ανάπτυξης και της ευημερίας που καταφέρνει να ντύσει τον καλοκρυμμένο και ενίοτε κακοκρυμμένο ρατσισμό με τον μανδύα του πατριωτισμού.
Γίνεται να είσαι πατριώτης και να μην καταλαβαίνεις πως το έγκλημα που διαπράττουμε στο περιβάλλον θα καταστρέψει την πατρίδα;
Γίνεται να είσαι πατριώτης και να μην αντιδράς που ένα παιδί θα υψώσει σήμερα τη σημαία σου και αύριο θα απελαθεί;
Γίνεται να είσαι πατριώτης και να μη δουλεύεις για μια ομόσπονδη, ανθρώπινη, δυνατή και δίκαιη Ευρώπη;
Πατριωτικό σήμερα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από τον αέναο αγώνα για κράτος δίκαιο, ευέλικτο, ψηφιοποιημένο και φιλικό. Παιδεία, δικαιοσύνη, υγεία για όλους χωρίς διακρίσεις ανάλογα με την καταγωγή, το χρώμα επιδερμίδας, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή τον προσδιορισμό φύλου.
Πατριωτικό σήμερα είναι ό,τι χτίζει σχέσεις καλής γειτονίας βασισμένες στο διεθνές δίκαιο.
Πατριωτικό σήμερα είναι ό,τι απομακρύνει τις παρωπίδες που μας κάνουν να βλέπουμε τα μικροσυμφέροντά μας κι όχι το γενικό καλό.