Pin It

Καθημερινά ακούμε διάφορες ιστορίες επιτυχίας και διάκρισης Ελλήνων της Ελλάδας και του εξωτερικού σε διάφορους επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς και επιχειρηματικούς τομείς, που μας κάνουν όλους υπερήφανους που είμαστε Ελληνες. Αυτή μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε σαν την Ελλάδα της προόδου, την Ελλάδα που είναι διεθνώς καταξιωμένη, που παράγει και προωθεί προϊόντα καινοτόμα, επιστημονικές γνώσεις που ωφελούν την ανθρωπότητα, και πολιτιστικές δράσεις που είναι αναγνωρισμένες διεθνώς, την Ελλάδα που δεν φοβάται, αλλά αντίθετα επιδιώκει τον διεθνή ανταγωνισμό και κερδίζει μέσα από αυτόν.

 

Από την άλλη πλευρά, γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες τραγικών παραδειγμάτων ασχετοσύνης, ασυνέπειας, αγραμματοσύνης, διαφθοράς, τσαπατσουλιάς, κουτοπονηριάς και γενικά έλλειψης επαγγελματισμού και συνέπειας, σε φορείς κυρίως του Δημοσίου αλλά και ιδιωτικούς. Αυτή μπορεί κανείς να τη χαρακτηρίσει σαν την Ελλάδα της μετριότητας, της ήσσονος προσπάθειας, της κλειστοφοβίας. Αυτή είναι η Ελλάδα που καυτηριάζουν και ειρωνεύονται με το δίκιο τους οι ξένοι και που μας έχει δυσφημήσει τόσο τα τελευταία, και όχι μόνο, χρόνια, σε βαθμό που πολλές φορές μάς κάνει να ντρεπόμαστε να λέμε πως είμαστε Ελληνες.

Αυτή είναι η Ελλάδα που φαίνεται να έχει κυριαρχήσει τα τελευταία τριάντα χρόνια, και η Ελλάδα που νιώθουμε ότι πνίγει την Ελλάδα της προόδου. Πόσο μεγάλες είναι αυτές οι δύο ομάδες; Δεν είναι εύκολο να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, αλλά εικάζω ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων θα ήθελε να είναι με την πλευρά της προόδου, όμως για διάφορους λόγους αδυνατεί να εκφραστεί.

Πώς γίνεται να συνυπάρχουν αυτές οι δύο τάσεις, πώς γίνεται και κυριαρχεί η Ελλάδα της μετριότητας και πώς συνδέονται αυτές οι δύο Ελλάδες με την (υπο)ανάπτυξη της χώρας;

Το φαινόμενο που περιέγραψα παραπάνω δεν είναι αποκλειστικότητα της Ελλάδας. Υπήρξαν και υπάρχουν τέτοιοι δυϊσμοί σε πολλές άλλες χώρες. Μερικές τέτοιες χώρες καταφέρνουν να τους ξεπεράσουν και άλλες όχι. Κατά τους καθηγητές του ΜΙΤ και Harvard αντίστοιχα Daron Acemoglou και James Robinson, ο βασικός λόγος που οδηγεί κάποιες χώρες σε ανάπτυξη και άλλες σε υπανάπτυξη, είναι ότι στις χώρες που αναπτύσσονται, επικρατούν θεσμοί που επιτρέπουν τις διαρκείς αλλαγές και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας με νέες τεχνολογίες, νέες μεθόδους διοίκησης, νέες μεθόδους παραγωγής. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσω του υγιούς ανταγωνισμού και της δυνατότητας μη αποκλεισμού της δοκιμής νέων ιδεών. Οι δύο καθηγητές έδειξαν ότι ιστορικά αυτό δεν ήταν εφικτό εύκολα, ούτε αυτόματο, και πήρε χρόνο ακόμα και σε χώρες που το κατάφεραν και τώρα θεωρούνται πολύ ανεπτυγμένες.

Είναι πλέον γενικώς αποδεκτό παγκοσμίως ότι ανάπτυξη για τις χώρες σχετικά υψηλού εισοδήματος όπως η Ελλάδα προέρχεται κυρίως μέσα από την αύξηση της λεγόμενης ολικής παραγωγικότητας, που σημαίνει αύξηση της παραγωγής μέσω καινοτομιών, βελτίωση των υπαρχουσών μεθόδων παραγωγής με ταυτόχρονη μείωση του κόστους και μετάβαση της εθνικής παραγωγής προς δραστηριότητες που παράγουν διεθνώς ανταγωνίσιμα προϊόντα.

Για να γίνει αυτό χρειάζεται μια συνεχής στήριξη και προώθηση της οικονομίας της γνώσης, της αριστείας και του επαγγελματισμού, καθώς και μια ανοχή, στήριξη και δοκιμή αλλαγών σε όλα τα επίπεδα. Φυσικά, για να γίνει αυτό, προϋπόθεση είναι να μπορεί η χώρα να παράγει αυτόνομα υψηλού επιπέδου γνώση και μόρφωση. Και βέβαια για να γίνει αυτό, απαιτούνται υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Η Ελλάδα δεν υστερεί σε επιστήμονες, σωστούς επαγγελματίες, επιχειρηματίες, καλλιτέχνες και λοιπούς ανθρώπους της γνώσης και της προόδου.

Ούτε υστερεί σε εκπαιδευτικά ιδρύματα που να μπορούν να παράγουν νέα γνώση και να εκπαιδεύουν και να μορφώνουν τους νέους. Παρ’ όλα αυτά, ο παραπάνω δυϊσμός παρατηρείται σε όλα τα επίπεδα. Για παράδειγμα, υπάρχουν εξαιρετικές και καινοτόμοι επιχειρήσεις με ζηλευτές επιδόσεις, αλλά συνυπάρχουν με επιχειρήσεις που επιβιώνουν με κομπίνες, μίζες, φοροδιαφυγή και παραπλάνηση των πελατών τους. Στα πανεπιστήμια υπάρχουν επιστήμονες που είναι παγκοσμίως γνωστοί και παράγουν πρωτοποριακή τεχνολογία και γνώση, αλλά συνυπάρχουν με μετριότατους ακαδημαϊκούς, που σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες ούτε καν θα πέρναγαν από τις εισόδους των ιδρυμάτων.

Σε χώρες με υγιείς θεσμούς θα επικρατούσαν οι μονάδες της προόδου, που μέσα από θεμιτό και υγιή ανταγωνισμό, σταδιακά θα εξωθούσαν τις μονάδες της μετριότητας σε μείωση και εξαφάνιση, έτσι δημιουργώντας έναν αέναο κύκλο βελτίωσης του επιπέδου ζωής. Στην Ελλάδα, όμως, οι μονάδες της μετριότητας όχι μόνο δεν εξαφανίζονται, αλλά διατηρούνται και μεγαλώνουν, και έχουν κυριολεκτικά πνίξει την Ελλάδα της προόδου. Αυτός κατά τη γνώμη μου είναι ο βασικός λόγος της υπανάπτυξης της Ελλάδας. Στην ουσία, οι θεσμοί που υπάρχουν και έχουν υιοθετηθεί τα τελευταία τριάντα χρόνια, μέσω «δημοκρατικών πλειοψηφιών», δεν επιτρέπουν την υγιή ανανέωση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας.

Το τραγικότερο είναι ότι η επιβίωση των μετρίων έχει ωθήσει πολλούς νέους αλλά και πολλές καινοτόμους επιχειρήσεις και επαγγελματίες στο εξωτερικό, αφαιρώντας έτσι από την ελληνική οικονομία το υγιέστερο κομμάτι της κοινωνίας μας, αλλά και τον βασικότερο παράγοντα μελλοντικής ανάπτυξης. Ταυτόχρονα η μαζική φυγή προς το εξωτερικό έχει αφαιρέσει από την πολιτική σκηνή τον δυναμισμό μιας βασικά προοδευτικής ομάδας ψηφοφόρων, διαιωνίζοντας κόμματα που ενώ περιλαμβάνουν κάποια μερίδα της προοδευτικής Ελλάδας, στην ουσία κυριαρχούνται από πλειοψηφίες μετρίων.

Η Ελλάδα της προόδου στην ουσία δεν εκπροσωπείται πολιτικά και κατά συνέπεια έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα, με πρόσφατο παράδειγμα το προσχέδιο νόμου για τις αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση, που προωθεί η κυβέρνηση, και που έχει βρει τη μεγάλη πλειοψηφία των μελών ΔΕΠ της Ελλάδας αντίθετους (ευτυχώς, και αυτό δείχνει πως η πλειονότητα των πανεπιστημιακών ανήκουν στην Ελλάδα της προόδου, ασχέτως κομμάτων).
Πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η παγίδα υπανάπτυξης, που φαίνεται ότι έχει επικρατήσει στην Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση. Κατά τη γνώμη μου, επείγουν δύο πράγματα για να αρχίσει να αλλάζει η τραγική αυτή κατάσταση.

Πρώτον, να βρεθεί τρόπος να εκπροσωπηθούν στις διάφορες εκλογές οι Ελληνες του εξωτερικού, μέσω ψήφου. Αυτό θα δημιουργούσε πολιτικές πιέσεις για υιοθέτηση πολιτικών και μέτρων από την εκάστοτε κυβέρνηση που να ευνοούν την πρόοδο με την ευρεία έννοια που αναφέρθηκε παραπάνω, και κατά συνέπεια την ανάπτυξη. Δεύτερον, πρέπει να ιδρυθούν πολιτικοί σχηματισμοί που να εκπροσωπούν την Ελλάδα της προόδου.

Χωρίς πολιτική εκπροσώπηση οι Ελληνες της προόδου σέρνονται από κόμμα σε κόμμα και παρασύρονται να ψηφίζουν κόμματα που δεν τους εκπροσωπούν. Αν γίνουν αυτά τα δύο πράγματα, τότε μπορεί να ξεπεραστεί το παρόν αναπτυξιακό αδιέξοδο και η υπανάπτυξη, και να αρχίσει η Ελλάδα, επιτέλους, να αναπτύσσεται εκμεταλλευόμενη τον τεράστιο πλούτο σε ανθρώπινο κεφάλαιο που διαθέτει εγχωρίως και στο εξωτερικό.

* Το άρθρο δημοσιεύθηκε: Καθημερινή της Κυριακής14-06-2015


google news iconΤο Social-Lib είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε άμεση ενημέρωση και πρόσβαση στην αρθρογραφία: Social-Lib.gr - Google News .

Έγραψαν Πρόσφατα

Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Το Social.lib είναι ένας δικτυακός τόπος συζήτησης και ανάδειξης των καθημερινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και πολιτικών ζητημάτων υπό το πρίσμα του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού.